Καθημερινά οι δερματολόγοι ερχόμαστε αντιμέτωποι με το γεγονός ότι για τους περισσότερους ανθρώπους η κορτιζόνη αποτελεί ένα μυστήριο, παρότι σχεδόν όλοι σε κάποια στιγμή της ζωής τους την έχουν χρησιμοποιήσει σε μορφή κρέμας, χαπιού ή ως ένεση για να αντιμετωπίσουν κάτι που εκδήλωσαν στο δέρμα.
Από τη μια πλευρά παρατηρούμε πως μερικοί πιστεύουν ότι πρόκειται για ένα φάρμακο που μπορεί να βελτιώσει και να “κάνει καλά” σχεδόν οτιδήποτε κι έτσι με τα πρώτα συμπτώματα ξεκινούν να την εφαρμόζουν στο δέρμα τους, μάλιστα οι πιο τολμηροί να την παίρνουν σε μορφή χαπιών ή ενέσεων, δίχως να τους έχει συνταγογραφηθεί από γιατρό. Από την άλλη, υπάρχουν εκείνοι που παρότι ο ειδικός τους έχει συμβουλέψει να την χρησιμοποιήσουν για λίγες μέρες, μόνο για να αντιμετωπίσουν ενοχλητικά συμπτώματα, εκείνοι υποκύπτοντας στο φόβο τους αρνούνται, γιατί νομίζουν πως η κορτιζόνη θα μπορούσε να προκαλέσει περισσότερα προβλήματα από εκείνα που θα ήταν ικανή να λύσει!
Τι ισχύει όμως τελικά με αυτό το φάρμακο; Μπορείτε να το εμπιστευθείτε ή όχι;
Όπως κάθε φάρμακο έτσι και η κορτιζόνη όταν δίνεται μετά από συμβουλή γιατρού, που έχει κάνει διάγνωση και τη χρησιμοποιεί για να θεραπεύσει μια πάθηση, καθώς επίσης όταν εφαρμόζεται από τον ασθενή, σαν κρέμα, ως χάπι ή με τη μορφή ένεσης, μόνο για το χρονικό διάστημα και με τη συχνότητα που κρίνει ο ειδικός, τότε γίνεται ένας πολύ δυνατός σύμμαχος της ιατρικής.
Για παράδειγμα:
- Η κορτιζόνη είναι ένα φάρμακο με σημαντική αντιφλεγμονώδη δράση και για αυτό το λόγο την χρησιμοποιούμε στη δερματολογία και όχι μόνο, για να θέσουμε υπό έλεγχο παθήσεις που χαρακτηρίζονται από έντονη φλεγμονή, πρήξιμο και πόνο.
- Την χορηγούμε επίσης σε περιπτώσεις αλλεργίας γιατί είναι ικανή να καταστείλει το αμυντικό σύστημα το οποίο υπερλειτουργεί όταν υπάρχει μια αλλεργία.
- Την προτείνουμε συνδυαστικά με άλλες ουσίες για την τριχόπτωση, επειδή έχει παρατηρηθεί ότι προκαλεί αύξηση της τριχοφυΐας.
- Όντας ικανή να αποχρωματίσει το δέρμα, όταν συνδυαστεί με άλλα σκευάσματα, την προτείνουμε για τον αποχρωματισμό των σκούρων κηλίδων.
Από τα παραπάνω προκύπτει πως επειδή η κορτιζόνη είναι πολύ βοηθητική, σε πολλές καταστάσεις, πολλοί ασθενείς, από μόνοι τους όταν εμφανίσουν στο δέρμα τους οποιοδήποτε εξάνθημα, ξεκινούν να την εφαρμόζουν για όσο διάστημα εκείνοι κρίνουν, δίχως να τους την έχει προτείνει ο ειδικός.
Σε αυτή την περίπτωση η κορτιζόνη, παρόλη τη χρησιμότητα της ως φάρμακο, μπορεί να γίνει επικίνδυνη και οι συχνότερες παρενέργειες μετά από την μακροχρόνια και καθημερινή χρήση είναι οι ακόλουθες.
- Το δέρμα γίνεται λεπτό, ατροφικό, ευαίσθητο, εμφανίζονται μώλωπες και ραγάδες και τα αγγεία γίνονται πιο εμφανή, παίρνοντας τη μορφή ευρυαγγειών.
- Ανεπιθύμητη τριχοφυΐα μπορεί να εκδηλωθεί σε περιοχές όπου κανονικά δεν υπάρχουν τρίχες ή όπου οι τρίχες είναι λεπτές σαν χνούδι.
- Η φυσιολογική προστατευτική χλωρίδα του δέρματος μπορεί να διαταραχθεί με ακόλουθη αύξηση των μικροβίων ή των μυκήτων και κατά συνέπεια μολύνσεων του δέρματος.
- Μια μορφή ακμής που ονομάζεται θυλακίτιδα, μπορεί να εκδηλωθεί στο δέρμα και αυτό οφείλεται στην διατάραξη της τοπικής φυσιολογικής χλωρίδας.
- Γλαύκωμα και καταρράκτης μπορεί να εμφανίσουν τα μάτια, μετά από τη μακροχρόνια χρήση κορτιζονούχων κολλυρίων ή οφθαλμολογικών αλοιφών.
Οι παρενέργειες είναι ακόμα πιο σοβαρές στις περιπτώσεις που οι ασθενείς λαμβάνουν την κορτιζόνη σε μορφή χαπιού ή ένεσης για μεγάλο χρονικό διάστημα, γιατί πρόκειται για συστηματικές εκδηλώσεις που προσβάλουν όλο τον οργανισμό και παρακάτω ακολουθούν μερικά παραδείγματα.
- Αύξηση της αρτηριακής πίεσης λόγω κατακράτησης του αλατιού και του νερού.
Η κορτιζόνη εμποδίζει την αποβολή του νατρίου, το οποίο βρίσκεται μέσα στο αλάτι, έτσι αυτό μένει στο σώμα κατακρατώντας νερό και ακολούθως αυξάνει την αρτηριακή πίεση. - Επικίνδυνη αύξηση του σακχάρου, ειδικότερα για τους ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη.
Αυτό γίνεται γιατί η κορτιζόνη διεγείρει την έκκριση γλυκόζης από το ήπαρ ενώ παράλληλα εμποδίζει τη μείωση αυτής μέσω της μεταφοράς της στα λιπώδη και μυϊκά κύτταρα. - Αύξηση του σωματικού βάρους, λόγω κατακράτησης υγρών και αυξημένης πρόσληψης θερμίδων, η οποία οφείλεται στην αυξημένη όρεξη που ως γνωστό προκαλεί η κορτιζόνη. Επίσης αύξηση του λίπους στην κοιλιά, διότι σε αυτό το σημείο του σώματος αυξάνει τον αριθμό των λιποκυττάρων και κάνει ταχύτερη την ωρίμανση τους.
- Απώλεια μυϊκής μάζας γιατί διασπά τις πρωτεΐνες που βρίσκονται μέσα στους μυς, προκαλώντας ατροφία και κατά συνέπεια μυϊκή αδυναμία, ειδικότερα στα κάτω άκρα.
- Οστεοπενία με ακόλουθη οστεοπόρωση, διότι από τη μία εμποδίζει τους οστεοβλάστες να σχηματίσουν τα οστά από την άλλη ωθεί τους οστεοκλάστες να απορροφήσουν τα οστά.
- Αυξημένος κίνδυνος για γαστρίτιδα και έλκος στομάχου.
- Αλλαγές στον εμμηνορρυσιακό κύκλο.
- Διαταραχές του ύπνου και της ψυχολογικής υγείας.
- Καταστολή των επινεφριδίων η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ειδικές περιπτώσεις στην πτώση της αρτηριακής πίεσης και σε ακόλουθο σοκ.
Τέλος είναι σημαντικό να ειπωθεί πως, το πότε μπορεί σε έναν άνθρωπο να εμφανιστούν οι παρενέργειες από τη μακροχρόνια χρήση της κορτιζόνης είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας. Σε ορισμένους μπορεί να εκδηλωθούν μετά από σύντομο χρονικό διάστημα -λίγων ημερών- ενώ σε άλλους μετά από μήνες θεραπείας. Επίσης όσο πιο ισχυρή η κορτιζόνη τόσο αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης των παρενεργειών.
Παρόλα αυτά οι περισσότερες παρενέργειες υποχωρούν μετά τη διακοπή της λήψης του φαρμάκου, με εξαίρεση την οστεοπόρωση, τον καταρράκτη, το γλαύκωμα και την ατροφία του δέρματος οι οποίες παραμένουν ως μόνιμες βλάβες.