Τι είναι η ατοπική δερματίτιδα;

Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια χρόνια νόσος που εμφανίζεται σε άτομα με γενετική προδιάθεση και χαρακτηρίζεται από περιόδους έξαρσης και ύφεσης. Συνήθως χαρακτηρίζεται από έντονο κνησμό (φαγούρα) και ξηρότητα του δέρματος, ενώ συχνά συνυπάρχει και με άλλα ατοπικά νοσήματα, όπως το αλλεργικό άσθμα και η αλλεργική ρινίτιδα-επιπεφυκίτιδα.

Σε ποιά ηλικία εμφανίζεται;

Το 50-60% των ασθενών εμφανίζει τα συμπτώματα της νόσου από τον 2ο μήνα της ζωής μέχρι το 5ο έτος.

Το 30% από το 5ο έως το 12ο έτος.

Το 10% των ασθενών τα εμφανίζει από την εφηβεία έως και την ενήλικη ζωή.

Έχει υπολογιστεί ότι το 15% των παιδιών της σχολικής ηλικίας πάσχει από την ατοπική δερματίτιδα.

Η πάθηση  παρατηρείται συχνότερα στις δυτικές κοινωνίες στις οποίες υπάρχει οικονομική ευμάρεια, καλές συνθήκες υγιεινής και περιορισμένες λοιμώξεις. Σε αυτές τις προηγμένες κοινωνίες, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν ατοπική δερματίτιδα, όπως τα συντηρητικά των τροφών, η οικιακή σκόνη, τα απορρυπαντικά ρούχων, τα σαπούνια, τα αφρόλουτρα, οι κλιματολογικές συνθήκες (υγρασία), και η μόλυνση του περιβάλλοντος.

Πού οφείλεται η ατοπική δερματίτιδα;

Για την εμφάνιση της νόσου συμβάλλουν διάφοροι παράγοντες:

Γενετικοί. Υπάρχει γενετική προδιάθεση. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα παιδιά με δύο γονείς που πάσχουν από ατοπική δερματίτιδα εμφανίζουν την νόσο σε ποσοστό 80%.

Aνοσολογικοί. Οι ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα έχουν αυξημένη προδιάθεση να παράγουν αντισώματα lgE έναντι κοινών αλλεργιογόνων (ένα παράδειγμα κοινών αλλεργιογόνων είναι τα ακάρεα). Αυτά τα αντισώματα βρίσκονται επάνω στην επιφάνεια ορισμένων κυττάρων, των μαστοκυττάρων. Όταν το αλλεργιογόνο μπαίνει στον οργανισμό, ενώνεται με τα αντίστοιχα ΙgE αντισώματα που έχουν δημιουργηθεί και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να απελευθερώνονται από το εσωτερικό των κυττάρων ισταμίνη και άλλες ουσίες, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τον κνησμό και τη δημιουργία των τυπικών φυσαλίδων του ατοπικού εκζέματος.

Παράγοντες που προκαλούν έξαρση της ατοπικής δερματίτιδας

Αεροαλλεργιογόνα. Τα ακάρεα που περιέχονται στην οικιακή σκόνη. Η παρουσία τους ευνοείται όταν υπάρχει ζέστη και υγρασία. Πιθανολογείται ότι η έξαρση της ατοπικής δερματίτιδας προκαλείται από τα προϊόντα εκκρίσεων του γαστρεντερικού σωλήνα των ακάρεων.

Η γύρη και η μούχλα είναι άλλα αεροαλλεργιογόνα τα οποία εισέρχονται στον οργανισμό είτε εισπνεόμενα, είτε κατά την επαφή με το δέρμα.

Τροφικά αλλεργιογόνα. Ο ρόλος τους είναι αμφισβητούμενος. Πάντως συνιστάται να αποφεύγονται ορισμένες τροφές όταν ο ασθενής αναφέρει ότι αυτές προκαλούν ή επιδεινώνουν τη νόσο. Οι τροφές που συχνότερα εμπλέκονται είναι το αυγό, τα ψάρια, τα οστρακοειδή, το γάλα, η σόγια, η σοκολάτα, τα οινοπνευματώδη, τα πορτοκάλια, τα καρύδια, οι φράουλες και τα συντηρητικά των τροφίμων.

Τοξίνες μικροβίων. Έχει βρεθεί ότι στο δέρμα των ατοπικών ατόμων υπάρχει αυξημένη παρουσία χρυσίζοντα σταφυλόκοκκου, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει την ατοπική δερματίτιδα.

Επαφή με ερεθιστικές ουσίες. Τα μάλλινα ή συνθετικά ρούχα, τα απορρυπαντικά ή μαλακτικά, τα καθαριστικά του δέρματος που περιέχουν χρώματα ή αρώματα, η χρήση συνθετικών σπόγγων για το μπάνιο, η επαφή με μεταλλικά αντικείμενα που περιέχουν νικέλιο ή χρώμιο και η χρήση τοπικών φαρμάκων όπως για παράδειγμα η νεομυκίνη μπορούν να προκαλέσουν έξαρση της νόσου.

Συγκινησιακοί παράγοντες (stress). Το άγχος και η ψυχική ένταση μπορούν να επιδεινώσουν την νόσο.

Ξηρότητα του δέρματος. Το ξηρό δέρμα είναι χαρακτηριστικό των ασθενών με ατοπική δερματίτιδα. Υπάρχουν όμως παράγοντες που μπορούν να επιδεινώσουν αυτή την ξηρότητα και να προκαλέσουν μια επιδείνωση της ατοπικής δερματίτιδας. Τέτοιοι παράγοντες είναι τα ζεστά και μακράς διάρκειας μπάνια ή ντουζ, καθώς και ο κρύος αέρας το χειμώνα.

Πώς παρουσιάζεται η ατοπική δερματίτιδα; 

Ανάλογα με την ηλικία διακρίνουμε 3 κλινικές μορφές της νόσου

1) Βρεφικό έκζεμα.

Συνήθως αρχίζει σε ηλικία 2-4 μηνών. Το εξάνθημα εντοπίζεται κυρίως στο πρόσωπο, καταλαμβάνοντας το μέτωπο, τις παρειές (μάγουλα) και το πηγούνι, αφήνοντας ελεύθερη την περιοχή γύρω από το στόμα, από τα μάτια και τη μύτη. Χαρακτηρίζεται από κόκκινο δέρμα με μικρές φυσαλίδες, οι οποίες τις περισσότερες φορές διακρίνονται μόνο με τον φακό, διαβρώσεις, κρούστες και λέπια. Η επιφάνεια των βλαβών είναι υγρή και υπάρχει έντονος, βασανιστικός κνησμός. Μερικές φορές το εξάνθημα μπορεί να επεκταθεί και σε ολόκληρο το σώμα. Το δέρμα είναι ξηρό. Η νόσος εξελίσσεται με υποτροπές και υφέσεις και μπορεί να συνεχισθεί μέχρι και το 4ο-5ο έτος.

2) Ατοπική δερματίτιδα της παιδικής ηλικίας.

Αν η νόσος συνεχισθεί μετά το 4ο-5ο έτος ή εμφανισθεί για πρώτη φορά στην ηλικία αυτή η κλινική εικόνα είναι διαφορετική και χαρακτηρίζεται από υγρές ή αντιθέτως ξηρές περιοχές δέρματος στις καμπτικές επιφάνειες (δηλαδή στα σημεία που κάνει πτυχή το δέρμα) των αγκώνων και των γονάτων, στο δέρμα πίσω από τα αυτιά, στο λαιμό, στους καρπούς, στους αστραγάλους και σπανιότερα στον κορμό και στο πρόσωπο. Ο κνησμός είναι έντονος, συνεχής ή περιοδικός. Η νόσος εξελίσσεται με υποτροπές και υφέσεις μέχρι το 11ο-12ο έτος της ηλικίας.

3) Ατοπική δερματίτιδα εφήβων και ενηλίκων.

Συνήθως αποτελεί συνέχεια της ατοπικής δερματίτιδας της παιδικής ηλικίας, αλλά μερικές φορές είναι δυνατόν να εμφανισθεί για πρώτη φορά σε αυτές τις ηλικίες. Το εξάνθημα εντοπίζεται εκλεκτικά στις καμπτικές επιφάνειες των αγκώνων και των γονάτων, στο λαιμό, στα βλέφαρα αλλά επίσης στη ραχιαία επιφάνεια των χεριών και των ποδιών, στο τριχωτό της κεφαλής και στον αυχένα. Συνοδεύεται από έντονο κνησμό.

Θεραπεύεται η ατοπική δερματίτιδα;

Η θεραπεία είναι συμπτωματική. Ο δερματολόγος προσπαθεί να διατηρήσει τον ασθενή στην καλύτερη δυνατή κατάσταση, δηλαδή να αντιμετωπίσει τη φλεγμονή του δέρματος, τον κνησμό και να κάνει πρόληψη των υποτροπών.

Η θεραπεία είναι τοπική και συστηματική.

1) Τοπική αγωγή. 

Ενυδατικές κρέμες. Αποτελούν τον βασικότερο παράγοντα για μια αποτελεσματική θεραπεία, ενώ η συστηματική χρήση τους προλαμβάνει τις υποτροπές της ασθένειας στο μέλλον.

Τοπικά κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη κρέμα)

Τοπικά ανοσοτροποποιητικά φάρμακα (τακρόλιμους- πιμεκρόλιμους)

Ακτινοβολία με UVA και UVB- ηλιοθεραπεία.

Τοπικά αντιβιοτικά στις επιμολύνσεις από σταφυλόκοκκο ή στρεπτόκοκκο.

2) Συστηματική αγωγή.

Συστηματικά κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη από το στόμα). Χορηγούνται σε σοβαρά περιστατικά που δεν ανταποκρίνονται σε άλλες θεραπείες.

Αντισταμινικά.

Συστηματικά αντιβιοτικά στην περίπτωση βακτηριακών επιμολύνσεων από σταφυλόκοκκο ή στρεπτόκοκκο.

Ανοσοτροποποιητικά (κυκλοσπορίνη) σε σοβαρές μορφές όπου έχουν αποτύχει οι υπόλοιπες συστηματικές θεραπείες.

3) Αγχολυτική θεραπεία. Στις περιπτώσεις που οι εξάρσεις της νόσου σχετίζονται με έντονη ψυχική φόρτιση ή άγχος, η απεύθυνση σε ειδικό ψυχικής υγείας μπορεί να βοηθήσει μέσω των κατάλληλων μεθόδων διαχείρισης του στρες και της ενίσχυσης της αυτοεικόνας του ασθενή, που πιθανόν να έχει πληγεί από τα σημάδια της ασθένειας στο δέρμα του.

Κοινοποίηση: