Ελλάδα, ήλιος, θάλασσα! Λέξεις που και μόνο στο άκουσμα τους χαλαρώνουμε.
Το Ελληνικό καλοκαίρι για τους περισσότερους από εμάς είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με μπάνια στη θάλασσα και χαλάρωση κάτω από τον ήλιο.
Οι ξέγνοιαστες ώρες που αφηνόμαστε στη φροντίδα του, όταν αυτή γίνεται με “μέτρο”, είναι ευεργετικές για τον οργανισμό μας γιατί οι αχτίδες του λαμπρού καλοκαιρινού μας ήλιου έχουν πολλά οφέλη:
- Προκαλούν στον εγκέφαλο την απελευθέρωση της σεροτονίνης, γνωστή και ως ορμόνη της ευεξίας η οποία συμβάλλει στη ρύθμιση της διάθεσης, βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου και μας βοηθάει να αισθανόμαστε ήρεμοι και συγκεντρωμένοι.
- Βοηθούν την παραγωγή της βιταμίνης D, η οποία μας προστατεύει από τις συχνές ιώσεις και βοηθά την απορρόφηση του ασβεστίου από τα οστά διατηρώντας τα γερά.
- Βελτιώνουν τα συμπτώματα ορισμένων δερματικών παθήσεων όπως η ψωρίαση και το έκζεμα.
- Χαλαρώνουν τους μυς και διώχνουν τη σωματική ένταση.
Όμως μερικές φορές η αλόγιστη έκθεση στον ήλιο μπορεί να οδηγήσει σε ηλιακό έγκαυμα.
Τι είναι, λοιπόν, το ηλιακό έγκαυμα;
Είναι μια φλεγμονώδης αντίδραση του δέρματος η ,οποία μπορεί να εκδηλωθεί μετά από την παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, σε οποιοδήποτε εκτεθειμένο μέρος του σώματος, συμπεριλαμβανομένων του τριχωτού της κεφαλής, στους ανθρώπους που έχουν λίγα ή καθόλου μαλλιά, των χειλιών, των ματιών, αλλά και τους λοβούς των αυτιών.
Μπορούν επίσης να υποστούν ηλιακό έγκαυμα περιοχές του σώματος που είναι καλυμμένες από ρούχα που έχουν αραιή ύφανση η οποία επιτρέπει στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV) να περάσει στο δέρμα.
Πόσο “σοβαρό” μπορεί να είναι ένα έγκαυμα;
Τα εγκαύματα τα χωρίζουμε σε βαθμούς αναλόγως με το πόσο βαθιά είναι. Έτσι έχουμε:
- Τα 1ου βαθμού. Πρόκειται για επιφανειακά εγκαύματα όπου επηρεάζεται μόνο η επιδερμίδα από την ηλιακή ακτινοβολία. Το δέρμα είναι απλά κόκκινο, ζεστό, πονάει ελαφρώς ή τραβάει και η επιφάνεια του δέρματος φαίνεται κάπως γυαλιστερή. Η πλήρης αποδρομή του εγκαύματος γίνεται μέσα σε περίπου μία εβδομάδα δίχως να αφήσει ουλές ή σημάδια στο δέρμα.
- Τα 2ου βαθμού. Στα εγκαύματα δευτέρου βαθμού επηρεάζεται το χόριο, δηλαδή το στρώμα του δέρματος που βρίσκεται κάτω από την επιδερμίδα. Φουσκάλες μικρές ή μεγάλες γεμάτες υγρό εμφανίζονται λίγες ώρες μετά την ηλιακή έκθεση και το δέρμα γίνεται πολύ ευαίσθητο. Η πλήρης επούλωση του εγκαύματος μπορεί να διαρκέσει έως και τρεις εβδομάδες και στα εγκαύματα 2ου βαθμού μπορεί να παραμείνουν σημάδια ή ουλές.
- Τα 3ου βαθμού. Σε αυτά, η ηλιακή ακτινοβολία επηρεάζει όλο το δέρμα και πολλές φορές και το υποδέρμα. Οι περιοχές που έχουν υποστεί έγκαυμα είναι έντονα κόκκινες, παρουσιάζουν οίδημα και ο ασθενής πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτεί δερματολόγο ή και νοσοκομείο.
Από τα παραπάνω προκύπτει πως τα βαθύτερα εγκαύματα είναι και τα πιο “σοβαρά”. Παρόλα αυτά χρειάζεται να έχουμε πάντα στο νου μας ότι όλα τα εγκαύματα αν παραμεληθούν ενδέχεται να οδηγήσουν σε επιπλοκές.
Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η σοβαρότητα του εγκαύματος που θα εκδηλώσετε;
Η σοβαρότητά ενός εγκαύματος εξαρτάται:
- Από τη διάρκεια της έκθεσης στον ήλιο.
- Από την ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας, η οποία είναι μεγαλύτερη τους καλοκαιρινούς μήνες και μπορεί να είναι έντονη ακόμα και τις ημέρες με συννεφιά.
- Από τον φωτότυπο του ανθρώπου, καθώς οι ανοιχτόχρωμοι “καίγονται” ευκολότερα συγκριτικά με τους σκουρόχρωμους.
- Από το ιστορικό ηλιακού εγκαύματος στο παρελθόν.
- Από τη λήψη φαρμάκων που είναι υπεύθυνα για φωτοευαισθησία.
Πότε πρέπει να πάτε στο γιατρό;
Πρέπει οπωσδήποτε να απευθυνθείτε σε γιατρό αν:
- Στην περιοχή του εγκαύματος εμφανιστούν φουσκάλες με υγρό.
- Αν παρατηρήσετε οίδημα, δηλαδή πρήξιμο.
- Αν έχουν υποστεί έγκαυμα το πρόσωπο και η περιγεννητική περιοχή.
- Αν στις φουσκάλες εμφανιστεί πύον.
- Αν αισθάνεστε τα μάτια σας κόκκινα ή και να πονάνε.
- Αν εκδηλώσετε πονοκέφαλο, πυρετό πάνω από 38°C, ζάλη, τάση για εμετό ή για λιποθυμία. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να έχετε πάθει ηλίαση.
Τι συνέπειες και επιπλοκές μπορεί να έχουν τα ηλιακά εγκαύματα;
- Όλα τα εγκαύματα, ειδικότερα αν είναι επαναλαμβανόμενα, μπορεί να οδηγήσουν στη δημιουργία προκαρκινικών βλαβών όπως, οι ακτινικές υπερκερατώσεις, αλλά και καρκίνων του δέρματος όπως το βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα, το ακανθοκυτταρικό επιθηλίωμα ή μέχρι και το μελάνωμα.
- Τα εγκαύματα 2ου και 3ου βαθμού μπορεί να προκαλέσουν ουλές και δυσχρωμίες.
- Η επαναλαμβανόμενη έκθεση στον ήλιο μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρη γήρανση του δέρματος (φωτογήρανση) η οποία χαρακτηρίζεται, από τη μείωση της ελαστικότητας του δέρματος, από τη δημιουργία βαθιών ρυτίδων, από την εμφάνιση πανάδων ή και μελάσματος, από τη δημιουργία ευρυαγγειών, δηλαδή την παρουσία κόκκινων διεσταλμένων αγγείων διάσπαρτων στο δέρμα ειδικότερα του προσώπου ή και του στέρνου.
- Ηλιακό έγκαυμα στα μάτια, φωτοκερατίτιδα, μετά από πολύωρη έκθεση στον ήλιο. Αυτή η επιπλοκή φαίνεται πως είναι συχνότερη σε άτομα με ανοιχτόχρωμα μάτια και στα μικρά παιδιά και τα συμπτώματα της φωτοκερατίτιδας είναι
κόκκινα μάτια και αίσθηση ότι στο εσωτερικό τους έχει μπει ξένο σώμα ή κόκκοι άμμου.
Πώς μπορεί να γίνει πρόληψη του ηλιακού εγκαύματος;
Τα παρακάτω χρειάζεται να γίνουν τόσο τις ημέρες με έντονη ηλιοφάνεια όσο και τις καλοκαιρινές ημέρες με συννεφιά.
- Αποφυγή του ήλιου τις κεντρικές ώρες της ημέρας, δηλαδή μεταξύ 11πμ και 6μμ, ειδικότερα τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.
- Απλόχερη χρήση αντιηλιακού με SPF 50 (Sun Protection Factor) και ανανέωση αυτού κάθε 2 ώρες ή και συχνότερα αν κάνετε κάποιο θαλάσσιο σπορ ή πολλές βουτιές στη θάλασσα.
- Το αντιηλιακό χρειάζεται να εφαρμόζεται πάντα 30 λεπτά πριν από την ηλιακή έκθεση ώστε να “δεσμεύεται” στην επιδερμίδα και να την προστατεύει επαρκώς.
- Αντιηλιακό πρέπει να μπαίνει και στα χείλη με την μορφή αντιηλιακού stick, πάντα με SPF 50 αλλά και στα αυτιά.
- Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στην επαρκή αντιηλιακή προστασία της μύτης και των σημείων του μετώπου όπου τελειώνουν τα μαλλιά και ξεκινά το μέτωπο.
- Για τις γυναίκες που βάφονται είναι καλό να μην χρησιμοποιούν πάνω από το αντιηλιακό make up αλλά να διαλέγουν απευθείας ένα αντιηλιακό με χρώμα.
- Για όσους έχουν πολύ ξηρό δέρμα κι επιθυμούν να το ενυδατώνουν με ενυδατική κρέμα, χρειάζεται να θυμούνται πως η ενυδατική πρέπει να εφαρμόζεται πριν το αντιηλιακό.
- Τα γυαλιά ηλίου πρέπει να προστατεύουν τόσο έναντι στην UVA ακτινοβολία όσο και στην UVB. Ποτέ δεν πρέπει κάποιος να φορά σκουρόχρωμα γυαλιά ηλίου αν δεν είναι σίγουρος για την αντιηλιακή προστασία που προσφέρουν οι φακοί.
- Τα καπέλα με φαρδύ γείσο είναι επίσης απαραίτητα.
- Τα σκουρόχρωμα ρούχα, όπως μπλε σκούρο ή και μαύρο, παρότι είναι λιγότερο δροσερά συγκριτικά με τα ανοιχτόχρωμα, στις συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας, έχει αποδειχθεί πως προστατεύουν περισσότερο από την ηλιακή ακτινοβολία. Επίσης η στενή ύφανση των ρούχων αυξάνει περισσότερο την προστασία. Τέλος υπάρχουν ειδικά σχεδιασμένα ρούχα με αντιηλιακή προστασία τα οποία καταγράφουν στην ετικέτα τους πως έχουν υψηλή UPF προστασία (Ultraviolet Protection Factor).
- Χρειάζεται να γνωρίζετε αν παίρνετε κάποιο φάρμακο που προκαλεί φωτοευαισθησία. Ορισμένα παραδείγματα φαρμάκων ικανών να προκαλέσουν αντίδραση στο δέρμα όταν εκτίθεται στον ήλιο είναι:
-Διάφορα αντιβιοτικά όπως για παράδειγμα δοξυκυκλίνη, τετρακυκλίνη, σιπροφλοξασίνη.
-Ορισμένα αντιφλεγμονώδη μη στεροειδή, για παράδειγμα ιβουπροφαίνη, ναπροξένη, ασπιρίνη.
-Μερικά φάρμακα για την καρδιά και την υπέρταση, όπως: φουροσεμίδη, αμλοδιπίνη, ραμιπρίλη, νιφεδιπίνη.
-Στατίνες όπως η σιμβαστατίνη, για τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης.
-Ψυχότροπα φάρμακα.
-Αντιεμετικά.
-Η ισοτρετινοΐνη που δίνουμε οι δερματολόγοι για την ακμή και γενικώς τα ρετινοειδή σε τοπική μορφή. Επίσης οι κρέμες που περιέχουν άλφα-υδροξυοξέα (κοινώς οξέα φρούτων) αυξάνουν επίσης την ευαισθησία στον ήλιο.
Πώς να αντιμετωπίσετε ένα ηλιακό έγκαυμα;
Αρχικά καμία από τις παρακάτω συμβουλές δεν αντικαθιστά την θεραπευτική αντιμετώπιση που θα κάνει ο ειδικός δερματολόγος, διότι η κάθε περίπτωση εγκαύματος είναι διαφορετική καθώς και το κάθε δέρμα έχει τις δικές του ανάγκες.
Παρόλα αυτά ακολουθούν ορισμένες θεραπευτικές συμβουλές από την πλευρά της δερματολόγου ώστε να προσφέρετε μόνοι σας τις πρώτες βοήθειες στο δέρμα σας μέχρι να απευθυνθείτε στον ειδικό για μια πιο στοχευμένη αντιμετώπιση.
- Τα εγκαύματα 1ου βαθμού συνήθως χρειάζονται μόνο γενναιόδωρη και συνεχόμενη τοπική ενυδάτωση με καταπραϋντικές κρέμες, αποφυγή της περαιτέρω ηλιακής έκθεσης, της τριβής της πάσχουσας περιοχής με στενά εφαρμοστά ρούχα και παραμονή σε δροσερό μέρος μέχρι την πλήρη αποδρομή των συμπτωμάτων του εγκαύματος.
- Τα εγκαύματα 2ου βαθμού μαζί με όλα τα προηγούμενα χρειάζεται να αντιμετωπιστούν και με τοπικά κορτιζονούχα σκευάσματα. Συνήθως οι δερματολόγοι χρησιμοποιούμε συνδυασμό αντιβίωσης με κορτιζόνη στα μέρη όπου το δέρμα είναι κόκκινο και αντιβιοτικές κρέμες ή spray -τα οποία πρέπει πάντα να ψεκάζονται από απόσταση- στο μέρος όπου λείπει το καμένο δέρμα. Τα αντιισταμινικά από το στόμα επίσης βοηθούν ώστε να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα και να τεθεί υπό έλεγχο γρηγορότερα το έγκαυμα.
- Όσον αφορά τα εγκαύματα 3ου βαθμού χρειάζεται να απευθυνθείτε άμεσα σε νοσοκομείο.
- Αν έχετε πάθει ηλίαση:
-Φροντίστε για άμεση ενυδάτωση, καταναλώνοντας άφθονο νερό.
-Αφαιρέστε τα ρούχα, ειδικότερα οτιδήποτε μπορεί να είναι στενό και να σφίγγει.
-Κάντε ένα δροσερό ντους, ή ψεκαστείτε με νερό. Τοποθετήστε παγοκύστες ή κρύες υγρές πετσέτες στο κεφάλι, στο λαιμό, στις μασχάλες και στη βουβωνική χώρα.
-Ξαπλώστε με ελαφρώς ανασηκωμένα τα πόδια.
-Αν έχει εμφανιστεί πυρετός, πάρτε αντιπυρετικά.
-Εφόσον δεν υπάρχει εμετός καταναλώστε κρύα ισοτονικά ροφήματα, χωρίς ζάχαρη, ή αν δεν έχετε διαλύστε ένα κουταλάκι του γλυκού αλάτι σε ένα λίτρο νερό και πιείτε το αργά.
-Αν τα συμπτώματα της ηλίασης δεν υποχωρήσουν σταδιακά μέσα σε δύο ημέρες ή αν αντιθέτως επιδεινώνονται, καθώς και αν υπάρχει διανοητική σύγχυση ή απώλεια αισθήσεων τότε χρειάζεται να μεταφερθείτε άμεσα σε νοσοκομείο.
Καλό καλοκαίρι!