Τι είναι τα κονδυλώματα;
Είναι το συχνότερο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα. Οφείλεται στους ιούς των ανθρώπινων θηλωμάτων (Human Papilloma Viruses) που είναι γνωστοί και ως HPV. Υπολογίζεται ότι η πιθανότητα ενός σεξουαλικά ενεργού ατόμου να μολυνθεί από κάποιον HPV μέχρι την ηλικία των 50 ετών, είναι γύρω στα 70-80%.
Τα κονδυλώματα εμφανίζονται τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, ως μικρά ροζ εξογκώματα τα οποία είτε παραμένουν μεμονωμένα, είτε συρρέουν σχηματίζοντας σύμπλεγμα εξογκωμάτων.
Τι είναι οι HPV και ποιοι τύποι υπάρχουν;
Οι HPV είναι κοινοί ιοί οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν μυρμηγκιές σε διάφορα μέρη του σώματος όπως τα χέρια, το πρόσωπο ή τα πέλματα και κονδυλώματα, στο στόμα ή στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, στο αιδοίο, στον κόλπο, στον τράχηλο της μήτρας, στον πρωκτό, στον ορθό, στο πέος, στο όσχεο, στο εφήβαιο και στο περίνεο. Επίσης μπορούν να προκαλέσουν προκαρκινικές αλλοιώσεις και καρκίνους.
Υπάρχουν περισσότεροι από 150 διαφορετικοί τύποι HPV και περίπου 40 από αυτούς μπορούν να μολύνουν τους βλεννογόνους και το δέρμα του κατώτερου γεννητικού συστήματος και του πρωκτού, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Αυτοί οι 40 τύποι ονομάζονται γεννητικοί τύποι και χωρίζονται σε δύο κατηγορίες αναλόγως με την δυνατότητα τους να προκαλέσουν καρκίνο, χαμηλού και υψηλού κινδύνου.
Η ομάδα χαμηλού κινδύνου περιλαμβάνει τους HPV: 6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 72, 73, 81 κ.α.
Οι ιοί που ανήκουν σε αυτή την ομάδα, συνήθως προκαλούν καλοήθεις αλλοιώσεις. Τα κονδυλώματα προκαλούνται συνήθως από τους τύπους 6 και 11.
Η ομάδα υψηλού κινδύνου περιλαμβάνει τους HPV: 16, 18, 26, 31, 33, 34, 35, 39, 45, 51, 52, 53, 56, 58, 59, 66, 68, 73, 82 κ.α.
Οι ιοί αυτής της ομάδας δυνητικά μπορούν να προκαλέσουν κακοήθειες στο κατώτερο γεννητικό σύστημα και στα δύο φύλα: καρκίνο στο τράχηλο της μήτρας, στο αιδοίο, στο κόλπο, στη πρωκτική χώρα και στο πέος.
Με ποιους τρόπους μεταδίδονται τα κονδυλώματα;
Για να μεταδοθούν τα κονδυλώματα χρειάζεται άμεση επαφή των αλλοιώσεων που έχει προκαλέσει ο HPV στον ένα σεξουαλικό σύντροφο, με τραυματισμένο δέρμα ή βλεννογόνο του άλλου συντρόφου. Πρέπει να υπάρξει τριβή για να μπορέσει ο ιός να εισχωρήσει.
Ο συχνότερος τρόπος μετάδοσης των κονδυλωμάτων είναι μέσω της σεξουαλικής επαφής (κολπική ή πρωκτική) χωρίς προφυλακτικό.
Λιγότερο συχνά μεταδίδονται μετά από κολπική ή πρωκτική επαφή με προφυλακτικό, με την έντονη τριβή της γεννητικής περιοχής με μολυσμένα από τον ιό αντικείμενα, ή με το χέρι και με την στοματογεννητική επαφή.
Πολύ λίγες πιθανότητες υπάρχουν να μεταδοθούν μετά από κοινή χρήση πετσετών και είναι σχεδόν απίθανο να μεταδοθούν κονδυλώματα από το κάθισμα της τουαλέτας, από βρύσες και πόμολα.
Καθώς ο κίνδυνος μόλυνσης από HPV αναπόφευκτα αυξάνεται με την αύξηση του αριθμού των σεξουαλικών συντρόφων, σημαντικό είναι σε κάθε σεξουαλική επαφή κυρίως με νέους συντρόφους, να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα προστασίας.
Πώς μολύνει ο HPV τον οργανισμό;
Το μολυσματικό τμήμα του HPV είναι το DNA του, το οποίο μπαίνει μέσα στα ανθρώπινα κύτταρα και τα μολύνει. Τότε το αμυντικό σύστημα κινητοποιεί αμυντικούς μηχανισμούς που θα αποτρέψουν τον πολλαπλασιασμό του ιού. Το πρόβλημα ξεκινά αν η άμυνα του οργανισμού για κάποιο λόγο υστερεί. Σε αυτή την περίπτωση ο HPV αρχίζει να πολλαπλασιάζεται μέσα στα κύτταρα και τότε ξεκινούν οι διαφόρων ειδών αλλοιώσεις.
Οι HPV είναι εκλεκτικοί ιοί, δηλαδή μολύνουν μόνο το επιθήλιο του δέρματος και ορισμένων βλεννογόνων. Το δέρμα καλύπτει εξωτερικά το σώμα μας και οι βλεννογόνοι καλύπτουν εσωτερικές κοιλότητες, όπως είναι το στόμα, ο κόλπος και εσωτερικά ο πρωκτός. Η επιφάνεια του δέρματος και των βλεννογόνων καλύπτεται από επιθήλιο και αυτό το επιθήλιο μολύνουν οι HPV.
Οι HPV δεν μπορούν να πολλαπλασιαστούν από μόνοι τους, χρειάζεται να μπουν στα ανθρώπινα κύτταρα, να εκμεταλλευθούν τους γενετικούς μηχανισμούς τους και έτσι να συνεχίσουν να πολλαπλασιάζονται και οι ίδιοι. Το μέρος του επιθηλίου όπου γίνονται οι κυτταρικές διαιρέσεις και άρα μόνο εκεί μπορούν να πολλαπλασιασθούν οι ιοί, είναι η πιο βαθιά στιβάδα του επιθηλίου (η βασική στιβάδα). Έτσι, γίνεται κατανοητό ότι για να προκύψει μόλυνση από τον ιό, πρέπει να του δοθεί πρόσβαση σε αυτό το μέρος και αυτό γίνεται εάν υπάρχουν μικροτραυματισμοί του δέρματος και των βλεννογόνων κατά τη σεξουαλική επαφή.
Έχει υπολογιστεί ότι οι πιθανότητες να μολυνθεί κάποιος μετά από σεξουαλική επαφή με άτομο που έχει ήδη τον ιό είναι περίπου 60-65%.
Αν ο HPV κατορθώσει να μπει στον οργανισμό τι θα επακολουθήσει; Θα εμφανισθούν οπωσδήποτε κονδυλώματα;
Το αν θα εμφανισθούν κονδυλώματα εξαρτάται από δυο παράγοντες:
Α)Από τον τύπο και την ποσότητα του ιού που μεταδόθηκε (ιικό φορτίο).
Β)Από το αν το αμυντικό σύστημα του οργανισμού θα αντιδράσει επαρκώς ή όχι.
Στην περίπτωση που το αμυντικό σύστημα αντιδράσει επαρκώς, τότε ο ιός δεν θα μπορέσει να ξεκινήσει να πολλαπλασιάζεται και να προκαλέσει γενικότερα αλλοιώσεις και πιο ειδικά, κονδυλώματα. Θα παραμείνει μέσα στον οργανισμό με τη μορφή λανθάνουσας μόλυνσης, θα είναι σαν να κοιμάται δηλαδή μέσα στο δέρμα και στους βλεννογόνους. Στη λανθάνουσα μόλυνση δεν εμφανίζονται ούτε εμφανή κονδυλώματα με γυμνό μάτι, ούτε υποκλινικά, δηλαδή που να μπορούν να φανούν με μεγεθυντικό φακό ή με τη χρήση ειδικού υγρού όπως το οξικό οξύ.
Είναι πιθανό όμως στο μέλλον, αν σε κάποια φάση της ζωής του ατόμου που έχει προσβληθεί, το αμυντικό του σύστημα αρχίσει να υπολειτουργεί, ο ιός να ξυπνήσει και να ξεκινήσουν να εμφανίζονται κονδυλώματα.
Στην περίπτωση που το αμυντικό σύστημα δεν καταφέρει να αντιδράσει επαρκώς και να σταματήσει τον ιό, τότε αυτός θα αρχίσει να πολλαπλασιάζεται και να εξαπλώνεται. Αυτή είναι η φάση επώασης (από τη στιγμή που θα μπει ο ιός στον οργανισμό μέχρι να εμφανισθεί το πρώτο κονδύλωμα) η οποία διαρκεί από 15 ημέρες έως και περίπου 8 μήνες.
Έπειτα ακολουθεί μια φάση η οποία διαρκεί περίπου 3 έως 6 μήνες και κατά την διάρκεια της οποίας μπορεί να εμφανίζονται συνεχώς καινούρια κονδυλώματα και τα παλαιότερα να μεγαλώνουν.
Τέλος, ακολουθεί η φάση εξισορρόπησης, η διάρκεια της οποίας είναι 3 έως 6 μήνες, όπου το ανοσοποιητικό σύστημα κατορθώνει να θέσει υπό έλεγχο τον ιό. Κατά τη διάρκεια αυτής, μερικές φορές ο οργανισμός κατορθώνει να εξαφανίσει τις βλάβες π.χ. κονδυλώματα, χωρίς θεραπεία.
Μετά από αυτή τη φάση, ο ιός στο μεγαλύτερο ποσοστό των ατόμων μπαίνει σε καταστολή, δηλαδή κοιμάται μέσα στο δέρμα και στους βλεννογόνους. Μπορεί να μην ξυπνήσει ποτέ, ή μπορεί αν το αμυντικό σύστημα για κάποιο λόγο εξασθενίσει, να αρχίσει πάλι να πολλαπλασιάζεται και να προκαλεί αλλοιώσεις, κονδυλώματα.
Τι όψη έχουν τα κονδυλώματα και πού εντοπίζονται;
Τα κονδυλώματα εμφανίζονται αρχικά ως μικρά, μαλακά, ανάγλυφα, εξογκώματα στο χρώμα του δέρματος, ή μπορεί και να είναι ροζ, καφέ, ή γκρι. Ορισμένοι ασθενείς σε αυτή την αρχική φάση αναφέρουν ότι η εμφάνιση των κονδυλωμάτων συνοδεύεται από αίσθημα κνησμού (φαγούρας). Στη συνέχεια συνήθως αυξάνονται σε μέγεθος και αριθμό και είτε παραμένουν ως μεμονωμένα εξογκώματα, είτε συρρέουν σχηματίζοντας μικρές ή μεγάλες ανάγλυφες μάζες που μπορεί να πάρουν όψη κουνουπιδιού. Τα κονδυλώματα είναι συνήθως ανώδυνα.
Στη γυναίκα, τις περισσότερες φορές ο ιός πολλαπλασιάζεται και προκαλεί κονδυλώματα στο τράχηλο της μήτρας, στον κόλπο, στο αιδοίο, στην περιοχή μεταξύ πρωκτού και αιδοίου (περίνεο) και στην περιπρωκτική χώρα.
Στους άνδρες, εντοπίζονται στο πέος, στο εφήβαιο, στην περιοχή του οσχέου
στις μηροβουβωνικές πτυχές, και στην περιπρωκτική χώρα. Τα κονδυλώματα της περιπρωκτικής χώρας εμφανίζονται και σε άνδρες που δεν είχαν πρωκτικές επαφές. Στις περιπτώσεις ωστόσο αυτών των επαφών, πρέπει να γίνεται έλεγχος και εσωτερικά του πρωκτικού σωλήνα.
Είναι πάντοτε ορατά τα κονδυλώματα;
Τα κονδυλώματα συνήθως φαίνονται με γυμνό μάτι. Ορισμένες φορές όμως υπάρχουν υποκλινικές εκδηλώσεις και απαιτείται ειδικός δερματολογικός φακός και η χρήση ενός ειδικού υγρού (διάλυμα οξικού οξέος) για να φανούν. Σε αυτές τις περιπτώσεις εφαρμόζεται το διάλυμα στο δέρμα και στους βλεννογόνους, το οποίο κάνει πιο λευκές τις περιοχές όπου υπάρχει λοίμωξη από HPV.
Αν σε ένα ζευγάρι ο ένας από τους δύο συντρόφους εμφανίσει κονδυλώματα, αυτό σημαίνει ότι έχει παράλληλη σεξουαλική δραστηριότητα;
Η ξαφνική εμφάνιση κονδυλωμάτων μπορεί να υποδηλώνει, αλλά δεν αποδεικνύει παράλληλη σεξουαλική δραστηριότητα.
Υπάρχει το ενδεχόμενο κάποια στιγμή ο HPV να μπει στο δέρμα και στους βλεννογόνους. Το αμυντικό σύστημα αρχικά να τον θέσει υπό έλεγχο, δηλαδή να προκύψει μια λανθάνουσα μόλυνση για πολλά χρόνια, κατά την διάρκεια των οποίων δε θα παρουσιασθούν κονδυλώματα και συνεπώς δε θα μπορέσει να γίνει διάγνωση μόλυνσης από HPV. Μετά από χρόνια, για κάποιον λόγο το αμυντικό σύστημα μπορεί να κατασταλεί (λόγω stress ή λήψης ορισμένων φαρμάκων) και τότε να δοθεί η ευκαιρία στον ιό να προκαλέσει αλλοιώσεις όπως τα κονδυλώματα.
Συνεπώς, αν παρουσιασθούν κονδυλώματα ή αλλοιώσεις από HPV σε κάποιον από τους δύο στο ζευγάρι, αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι πρόκειται για μια πρόσφατη μόλυνση. Θα μπορούσε να οφείλεται σε αναζωπύρωση παλαιότερης μόλυνσης η οποία στο παρελθόν μπορεί να είχε περάσει απαρατήρητη.
Αν σε μια γυναίκα διαγνωσθούν στο PAP testαλλοιώσεις από HPV, πρέπει να εξεταστεί ο σύντροφος της;
Ο άνδρας πρέπει να εξεταστεί από δερματολόγο για την τυχόν ύπαρξη κονδυλωμάτων. Εάν έχει κονδυλώματα, αυτά πρέπει να καταστραφούν για να προφυλαχθεί από μια ενδεχόμενη μελλοντική καρκινογένεση στο πέος, αλλά και για να προφυλάξει τη σύντροφό του από τις υποτροπές της νόσου.
Κατά τη διάρκεια της θεραπείας των κονδυλωμάτων στον άνδρα, συνιστάται η αποχή από το σεξ μέχρι τη θεραπεία τους. Εάν αυτή διαρκέσει πολύ καιρό, η χρήση προφυλακτικού (συνήθως για ένα εξάμηνο) επιβάλλεται, διότι μειώνει τις υποτροπές στις γυναίκες και βοηθά στη γρηγορότερη υποχώρηση των αλλοιώσεων.
Μπορεί να επηρεάσει την εγκυμοσύνη η παρουσία κονδυλωμάτων;
Η παρουσία κονδυλωμάτων δεν επηρεάζει τη σύλληψη, ούτε μειώνει τις πιθανότητές της. Μπορεί όμως να δημιουργήσει προβλήματα τόσο στη γυναίκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όσο και στο βρέφος.
Τα ήδη υπάρχοντα κονδυλώματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να αυξηθούν σε μέγεθος και ορισμένες φορές υπάρχει και η πιθανότητα αιμορραγίας τους. Αυτό οφείλεται στις ορμονικές αλλαγές εκείνης της περιόδου.
Επίσης υπάρχει μια πολύ μικρή πιθανότητα, εάν η έγκυος έχει κονδυλώματα, κατά την διέλευση του εμβρύου από τον κολπικό σωλήνα κατά τη διάρκεια του τοκετού, να μεταφερθεί ο HPV στο νεογνό και αυτό μπορεί να προκαλέσει εμφάνιση θηλωμάτων στο λάρυγγα του νεογνού. Η υποτροπιάζουσα θηλωμάτωση του αναπνευστικού είναι μια πάθηση πολύ σπάνια και επικίνδυνη για τη ζωή, που χαρακτηρίζεται από κονδυλώματα στην αναπνευστική οδό.
Οι HPV μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο;
Οι HPV, κυρίως αυτοί που ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου, μπορούν να προκαλέσουν κακοήθειες στο κατώτερο γεννητικό σύστημα στους άνδρες και στις γυναίκες.
Όσον αφορά τις γυναίκες, μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας, στο αιδοίο, στο κόλπο, στο στοματοφάρυγγα (είναι περιοχή που βρίσκεται στο πίσω μέρος του λαιμού και περιλαμβάνει τη βάση της γλώσσας και τις αμυγδαλές), καθώς και στον πρωκτικό σωλήνα.
Όσον αφορά τους άνδρες, δυνητικά προκαλούν καρκίνο στο πέος, στο στοματοφάρυγγα και επίσης στον πρωκτικό σωλήνα.
Πιο αναλυτικά, θεωρούνται υπεύθυνοι σχεδόν για όλους τους καρκίνους του τραχήλου της μήτρας, για το 80% των καρκίνων του κόλπου, το 50% των καρκίνων του πέους,
για την πλειοψηφία των καρκίνων του πρωκτικού σωλήνα και για το 20-25% των καρκίνων του στοματοφάρυγγα.
Πόσες πιθανότητες υπάρχουν μια μόλυνση από HPV να καταλήξει σε καρκίνο;
Η μόλυνση από HPV (συμπεριλαμβανομένων και των HPV που ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου) είναι πολύ συχνή, αλλά τα περιστατικά καρκίνων σχετικά λίγα. Από αυτό γίνεται αντιληπτό, ότι η πιθανότητα μιας μόλυνσης από HPV να καταλήξει σε καρκίνο είναι μικρή και αυτό είναι πιθανό μετά από σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό συμβαίνει γιατί από μόνη της η μόλυνση από έναν HPV (που ανήκει στην ομάδα υψηλού κινδύνου) δεν είναι αρκετή για να προκληθεί καρκίνος εφόσον παίζουν ρόλο και άλλοι παράγοντες. Πιο αναλυτικά:
Όταν ένας HPV κατορθώσει να μπει στον οργανισμό και να τον μολύνει, το αμυντικό σύστημα μετά από κάποιο χρονικό διάστημα κατορθώνει να θέσει υπό έλεγχο τον ιό και να τον βάλει σε καταστολή.
Σε ένα όμως πολύ μικρό ποσοστό ατόμων ο ιός δε μπαίνει σε καταστολή. Αυτό οφείλεται είτε σε ένα αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, είτε στο ότι πρέπει να συνυπάρχουν και κάποια προβλήματα στους μηχανισμούς που βάζει σε λειτουργία ο οργανισμός μας, για να καταστείλει τους καρκίνους .
Σε αυτές λοιπόν τις περιπτώσεις, υπάρχει η πιθανότητα με τα χρόνια να εμφανισθούν προκαρκινικές αλλοιώσεις και έπειτα καρκίνος.
Είναι σημαντικό να τονισθεί όσον αφορά τις γυναίκες, ότι η καρκινογένεση στον τράχηλο της μήτρας είναι χρονοβόρα διαδικασία. Πρώτα εμφανίζονται οι προκαρκινικές αλλοιώσεις και μετά ο διηθητικός καρκίνος. Σε γυναίκες με υγιές ανοσοποιητικό σύστημα, μεσολαβούν πολλά χρόνια από την στιγμή της μόλυνσης με τον ιό μέχρι να δημιουργηθεί καρκίνος.
Όσον αφορά τους άνδρες, ενώ η μόλυνση από HPV είναι εξίσου συχνή σε άνδρες και γυναίκες, ο καρκίνος του πέους είναι πολύ πιο σπάνιος σε σύγκριση με το καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι οι HPV προτιμούν υγρές και θερμές περιοχές (όπως είναι αυτή του τραχήλου), καθώς σε αυτές ευνοείται η χρόνια παραμονή τους. Για τον ίδιο λόγο στους άνδρες που έχουν υποστεί περιτομή, οι υποκλινικές αλλοιώσεις από HPV, τα κονδυλώματα και οι δυσπλασίες στην κεφαλή του πέους είναι σπανιότερες και το σημαντικότερο είναι ότι είναι πολύ πιο σπάνιος και ο καρκίνος του πέους.
Ποιοι είναι οι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου;
Ο σημαντικότερος παράγοντας είναι η καταστολή του ανοσοποιητικού μας συστήματος, η οποία μπορεί να προκληθεί από διάφορες καταστάσεις.
Οι ασθενείς με AIDS, έχει παρατηρηθεί ότι έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο.
Επίσης αυξημένο κίνδυνο έχουν και οι ασθενείς που παίρνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, για παράδειγμα οι άνθρωποι που παίρνουν κορτιζόνη, όπως επίσης και οι άνθρωποι που έχουν υποστεί μεταμόσχευση και συνεπώς λαμβάνουν ανοσοκατασταλτική αγωγή.
Το κάπνισμα καταστέλλει τοπικά το αμυντικό μας σύστημα. Έχει παρατηρηθεί ότι στους ασθενείς που καπνίζουν, οι υποτροπές μετά από αφαίρεση των κονδυλωμάτων είναι συχνότερες σε σχέση με τους ασθενείς που δεν καπνίζουν.
Επίσης αν συνυπάρχουν φλεγμονές, όπως χλαμύδια ή έρπης γεννητικών οργάνων, προφανώς επειδή απασχολούν το ανοσοποιητικό σύστημα προκαλούν μια ανοσοανεπάρκεια, κατά συνέπεια αυξάνει ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου.
Η μακροχρόνια λήψη αντισυλληπτικών.
Έλλειψη βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
Παράγοντες που βοηθούν την καλή λειτουργία του αμυντικού μας συστήματος έτσι ώστε να καταστείλει τον ιό είναι:
Ο καλός ύπνος, η αποφυγή στρεσογόνων καταστάσεων, η υγιεινή διατροφή με άφθονα φρούτα και λαχανικά εποχής, η καταπολέμηση άλλων φλεγμονών.
Πώς μπορεί να γίνει πρόληψη της μόλυνσης από τα κονδυλώματα;
Αρχικά, τα νέα ζευγάρια καλό είναι πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών τους να απευθύνονται σε δερματολόγο έτσι ώστε να εξετάζονται προληπτικά για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα όπως οι ηπατίτιδες, το AIDS, η σύφιλη, η βλεννόρροια, τα χλαμύδια και τα κονδυλώματα.
Τα κονδυλώματα δεν είναι πάντοτε εμφανή με γυμνό μάτι. Ορισμένες φορές οι εκδηλώσεις είναι υποκλινικές και απαιτείται ειδικός δερματολογικός φακός ή η χρήση ενός ειδικού υγρού για να φανούν.
Επίσης ,συνιστάται η χρήση προφυλακτικού από την αρχή της σεξουαλικής πράξης μέχρι το τέλος. Η χρήση προφυλακτικού περιορίζει μέχρι και κατά 70% τον κίνδυνο μετάδοσης των κονδυλωμάτων, δεν είναι ωστόσο ικανό να περιορίσει εντελώς τη μετάδοσή τους διότι δεν καλύπτει όλη την περιοχή του πέους, ενώ ο ιός πολλές φορές βρίσκεται και στην τριγύρω περιοχή του εφηβαίου, του οσχέου του περινέου και της περιπρωκτικής χώρας.
Τέλος, υπάρχουν τα εμβόλια τα οποία μπορούν να προστατεύσουν από ορισμένα στελέχη του ιού, όχι όμως από όλα. Τα εμβόλια είναι δύο τύπων: το ένα προφυλάσσει για τους ιούς 16 και 18 οι οποίοι ανήκουν στους HPV υψηλού κινδύνου και δυνητικά μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο. Το άλλο εμβόλιο, προφυλάσσει για τους 6-11 (ανήκουν στους χαμηλού κινδύνου και προκαλούν τα κονδυλώματα)και για τους 16-18. Η καλύτερη ηλικία να ξεκινήσουν το εμβόλιο τα κορίτσια είναι στην ηλικία των 12-14 ετών (σαφώς πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών) και στα αγόρια μεταξύ 9 και 15 ετών. Μπορεί να χρειαστεί μια επαναληπτική δόση μετά από 10-15 έτη.
Αν κάποιος μολυνθεί από HPV και εμφανίσει κονδυλώματα υπάρχει τρόπος να διώξει οριστικά τον ιό από μέσα του;
Δεν υπάρχει κανένα φάρμακο ικανό να διώξει τον HPV από τον οργανισμό στον οποίο έχει εισχωρήσει . Αυτό που θα κάνει ο δερματολόγος, είναι να αφαιρέσει ή να καταστρέψει τις βλάβες που έχει προκαλέσει ο ιός, για παράδειγμα τα κονδυλώματα. Ο ιός ακόμη και μετά το τέλος της αγωγής, δηλαδή της αφαίρεσης ή καταστροφής των κονδυλωμάτων παραμένει για πάντα μέσα στο δέρμα ή στους βλεννογόνους και συνήθως το αμυντικό μας σύστημα είναι αυτό που τον κρατά σε καταστολή.
Μπορεί να υπάρξουν υποτροπές και να εμφανισθούν ξανά κονδυλώματα. Ο δερματολόγος θα αφαιρέσει ή θα καταστρέψει τις καινούριες βλάβες, έτσι ώστε να υπάρχει μικρότερο ιικό φορτίο το οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίσει το αμυντικό μας σύστημα και να το θέσει υπό έλεγχο.
Πώς γίνεται η διάγνωση των κονδυλωμάτων;
Συνήθως η διάγνωση γίνεται από τον δερματολόγο, αρχικά μέσω της απλής κλινικής εξέτασης. Κατόπιν, σε ορισμένους ασθενείς μπορεί να εφαρμοστεί ειδικό διάλυμα οξικού οξέος το οποίο θα βοηθήσει στον εντοπισμό υποκλινικών βλαβών, εκείνων δηλαδή που δε φαίνονται με γυμνό μάτι.
Σε περίπτωση που οι βλάβες δεν είναι τυπικές, δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία ή που επιδεινώνονται κατά τη διάρκεια αυτής, μπορεί να χρειαστεί να γίνει βιοψία η οποία θα δώσει περισσότερες πληροφορίες.
Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι οι γυναίκες με κονδυλώματα στον τράχηλο της μήτρας, δεν έχουν συμπτώματα ή ενοχλήσεις. Γι αυτό το λόγο πρέπει εντός 3 ετών από την πρώτη σεξουαλική επαφή και όχι αργότερα από την ηλικία των 21 ετών, φυσικά πάντα μιλώντας για σεξουαλικά ενεργές γυναίκες, να υποβάλλονται προληπτικά σε Pap test (τεστ Παπανικολάου) ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Το τεστ Παπανικολάου ανιχνεύει άτυπα κύτταρα στο τράχηλο της μήτρας τα οποία οφείλονται σε HPV λοίμωξη. Επίσης υπάρχει και το HPV test, το οποίο ανιχνεύει τους HPV στον τράχηλο της μήτρας. Συνεπώς, στις σεξουαλικά ενεργές γυναίκες ηλικίας μεταξύ 30 και 65 ετών μπορεί παράλληλα με το PAP test να γίνει και το HPV test.
Πώς γίνεται η θεραπεία των κονδυλωμάτων;
Αρχικά, ο δερματολόγος διερευνά αν υπάρχουν παράγοντες που προκαλούν ανοσολογική ανεπάρκεια όπως:
Η λήψη κορτιζόνης και η λήψη ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, ενώ θα ζητήσει έλεγχο για AIDS και ηπατίτιδες. Θα διερευνήσει επίσης, αν συνυπάρχουν κολπίτιδες (στις γυναίκες) που μπορούν να καταστέλλουν τοπικά το αμυντικό μας σύστημα και σε περίπτωση που συνυπάρχουν κολπίτιδες, θα δοθεί παράλληλα και η κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή.
Θα προσπαθήσει να ισχυροποιήσει το αμυντικό σύστημα δίνοντας συμβουλές για:
καλή φυσική και ψυχική κατάσταση, καλό ύπνο, σωστή διατροφή, διακοπή καπνίσματος και άλλων ανθυγιεινών συνηθειών.
Έπειτα, θα προβεί στην καταστροφή των κονδυλωμάτων. Αναλόγως με το μέγεθος, τον αριθμό, τη μορφολογία των κονδυλωμάτων, την ανατομική περιοχή στην οποία βρίσκονται, και τις προτιμήσεις του ασθενούς θα οδηγηθεί να επιλέξει ανάμεσα σε μια από τις ακόλουθες μεθόδους.
Κρυοθεραπεία με υγρό άζωτο, εξάχνωση με χρήση διαθερμοπηξίας με ραδιοσυχνότητες ή με Laser CO2, καθώς και αφαίρεση κονδυλωμάτων με νυστέρι
Φαρμακευτικές μέθοδοι
Ποδοφυλοτοξίνη και ιμικουιμοδη χρησιμοποιούνται τοπικά από τον/την ασθενή στο σπίτι.
Είναι προτιμότερο κατά τη διάρκεια της αγωγής να υπάρχει αποχή από το σεξ, διότι με την τριβή προκαλούνται μικροτραυματισμοί και έτσι μπορούν οι HPV να μεταφερθούν σε νέες περιοχές του δέρματος και να προκαλέσουν καινούρια κονδυλώματα, όπως επίσης μπορεί να εισχωρήσουν στον κόλπο και στον τράχηλο της μήτρας.
Επίσης, καλό θα ήταν να αποφεύγεται το ξύρισμα της περιοχής, διότι δημιουργούνται μικροτραυματισμοί τους οποίους μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι HPV ως πόρτα εισόδου για να επεκταθούν προκαλώντας νέα κονδυλώματα.
Εάν η θεραπεία διαρκέσει μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε συνιστάται η χρήση προφυλακτικού καθ’ όλη την διάρκειά της, όπως και για τους πρώτους μήνες μετά την αγωγή.
Αν συνυπάρχουν κονδυλώματα στον ή στη σύντροφο, απαραίτητο είναι να αντιμετωπιστούν.
Κριτήριο ιάσεως είναι η πλήρης ανυπαρξία βλαβών για 8 μήνες. Αυτό, διότι ο χρόνος επώασης του ιού είναι από 15 ημέρες έως και περίπου 8 μήνες.
Παρ’ όλα αυτά, τα κονδυλώματα μπορεί να επανεμφανιστούν και μετά από σωστή αντιμετώπιση και επιτυχή αφαίρεσή τους. Αυτό συμβαίνει διότι το ανοσοποιητικό σύστημα για κάποιο λόγο υστερεί και δεν έχει κατορθώσει να θέσει υπό έλεγχο τον ιό. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο ασθενής θα πρέπει περιοδικά να εξετάζεται, έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται οι υποτροπές των κονδυλωμάτων.
Αν θεραπευθούν τα κονδυλώματα, μπορεί να ξανακολλήσω αν αλλάξω ερωτικό σύντροφο;
Ναι, διότι ο καινούριος σύντροφος μπορεί να έχει κάποιο άλλο τύπο HPV και να το μεταδώσει.
Μετά το τέλος της αγωγής, υπάρχουν πιθανότητες να μεταδώσω τον ιό στους άλλους;
Αν η αγωγή έχει γίνει σωστά και έχουν καταστραφεί όλα τα κονδυλώματα και αν το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ικανό να καταστείλει τους HPV που παραμένουν στον οργανισμό, ακόμη και μετά την καταστροφή των κονδυλωμάτων, τότε συνήθως μετά από ένα διάστημα ορισμένων μηνών, που χρειάζεται το αμυντικό σύστημα για να καταστείλει τον HPV, οι πιθανότητες να μεταδοθεί ο ιός είναι ελάχιστες.