Ουλές ακμής

Τι είναι οι ουλές ακμής;

Μια βαριά μορφή ακμής, η οποία δεν αντιμετωπίστηκε σωστά, έγκαιρα και αποτελεσματικά, μπορεί τοπικά να καταστρέψει το δέρμα σε βάθος, αφήνοντας ουλές ακμής.

Η βαριά ακμή χαρακτηρίζεται από φλύκταινες και οζίδια, οι οποίες είναι βλάβες που συνοδεύονται από φλεγμονή, δηλαδή το δέρμα σε αυτά τα σημεία είναι ερυθρό (κόκκινο), πρησμένο και συνήθως πονάει.

Οι ουλές είναι ινώδης ιστός, ο οποίος αντικαθιστά το φυσιολογικό δέρμα κατά τη διαδικασία επούλωσης των βλαβών της ακμής.

Πώς δημιουργούνται;

Η ακμή είναι μια πάθηση των σμηγματογόνων αδένων, των αδένων που βρίσκονται στο δέρμα και παράγουν το σμήγμα και οι οποίοι καταλήγουν μέσα στον θύλακο της τρίχας, τον λεπτό σωλήνα όπου μέσα γεννιέται, ζει και πεθαίνει η τρίχα. Ο θύλακος της τρίχας με τη σειρά του καταλήγει στην επιφάνεια της επιδερμίδας σε ένα άνοιγμα, που ονομάζεται πόρος.

Στην περίπτωση της ακμής, ο τριχικός θύλακος διογκώνεται από υπερβολική έκκριση σμήγματος, από τα νεκρά κύτταρα και από τα βακτήρια. Με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται οι φλεγμονώδεις βλάβες της ακμής, δηλαδή οι βλατίδες, οι φλύκταινες και οι κύστεις.

Όταν ο θύλακος διογκωθεί, τότε  μπορεί να επέλθει η ρήξη του, δηλαδή μπορεί να σπάσει. Αν η ρήξη γίνει κοντά στην επιφάνεια του δέρματος, τότε συνήθως η επούλωση είναι γρήγορη, χωρίς να μείνουν ουλές. Αν όμως τα τοιχώματα του θυλάκου σπάσουν βαθιά στο δέρμα, τότε το περιεχόμενό του, το σμήγμα, τα βακτήρια και τα νεκρά κύτταρα, θα διαρρεύσει στο γύρω δέρμα καταστρέφοντάς το.

Μετά το τέλος της φλεγμονής, το δέρμα ξεκινάει μια διαδικασία επούλωσης μέσω της παραγωγής ινών κολλαγόνου. Το κολλαγόνο είναι μια από τις υπεύθυνες πρωτεΐνες του δέρματος που συμβάλλει στη δύναμη και την ελαστικότητα του.

Η διαδικασία επούλωσης μπορεί να είναι είτε υπερβολική και τότε δημιουργούνται μάζες ινώδους ιστού στην επιφάνεια του δέρματος, με συνέπεια τον σχηματισμό των χηλοειδών και των υπερτροφικών ουλών, αυτή είναι η πιο σπάνια εκδοχή. Είτε ανεπαρκής  και ελάχιστη, έχοντας ως συνέπεια τις ατροφικές ουλές. Η δεύτερη περίπτωση είναι και η πιο συχνή.

Γενικά ισχύει ότι, η πιθανότητα να δημιουργηθεί ουλή όπως και το μέγεθος της ουλής, είναι ανάλογες με τη φλεγμονή. Όσο μεγαλύτερη η φλεγμονή στο δέρμα τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες δημιουργίας ουλής. Αυτό εξηγεί γιατί οι μη φλεγμονώδεις βλάβες ακμής, όπως είναι οι ανοιχτοί και κλειστοί φαγέσωρες  (τα μαύρα και λευκά στίγματα αντίστοιχα), οι οποίες δε συνδέονται με βαθύ τραυματισμό του δέρματος, δεν προκαλούν συνήθως μόνιμες ουλές. Αυτές οι βλάβες μπορεί να προκαλέσουν υπερμελάχρωση στο δέρμα, τα συνηθισμένα σκουρόχρωμα σημάδια της ακμής, τα οποία είναι παροδικά και συνήθως υποχωρούν με την πάροδο του χρόνου.

Τι όψη έχουν οι ουλές;

Οι ουλές ανάλογα με τη μορφολογία τους χωρίζονται σε:

• Ατροφικές ουλές, που είναι και οι πιο συχνές και δημιουργούνται από την ανεπαρκή παραγωγή κολλαγόνου και χαρακτηρίζονται από απώλεια ιστού. Διακρίνονται σε:

• • Εμβυθισμένες στενές ουλές (ice–pick scars): Πρόκειται για στενές και βαθιές ουλές, που εκτείνονται βαθιά μέσα στο δέρμα, αλλά μπορεί να φθάσουν μέχρι και τον υποδόριο ιστό. Οι ουλές αυτές μοιάζουν με τρύπες και το δέρμα φαίνεται σαν να έχει τρυπηθεί από ένα αιχμηρό εργαλείο όπως ο παγοθραύστης, εξού και το όνομα ice-pick. Είναι η συχνότερη μορφή ουλών ακμής.
  • Εμβυθισμένες πλατιές ουλές (box car scars): Μπορεί να είναι ρηχές ή βαθιές και είναι πιο στρογγυλεμένες συγκριτικά με τις ice-pick. Το σχήμα τους, που μερικές φορές θυμίζει «λακκούβες», είναι στρογγυλό ή ακανόνιστα ωοειδές, συχνά με απότομες πλευρές. Μοιάζουν με τις ουλές τις ανεμεβλογιάς και είναι δεύτερες σε συχνότητα εμφάνισης.
  • Κυματοειδείς ουλές (rolling): Πρόκειται για ευρείες κοιλότητες με στρογγυλεμένες και κεκλιμένες άκρες και δίνουν στο δέρμα μια κυματοειδή όψη και υφή. Είναι οι πιο σπάνιες.

• Υπερτροφικές ουλές και χηλοειδή. Αυτές είναι ουλές που προεξέχουν από την επιδερμίδα και δημιουργούνται, όπως προαναφέρθηκε, από την υπερβολική παραγωγή κολλαγόνου κατά την επούλωση των βλαβών της ακμής. Η διαφορά μεταξύ υπερτροφικών ουλών και χηλοειδών είναι ότι οι πρώτες παραμένουν στα όρια της βλάβης που τις προκάλεσε και μπορεί μέσα σε χρονικό διάστημα από 1 έως 5 χρόνια να υποχωρήσουν πλήρως ή να βελτιωθούν αισθητά από μόνες τους, ενώ οι δεύτερες είναι σκληρές, ακανόνιστες ουλές που ξεπερνούν τα όρια των βλαβών που τις προκάλεσε και δεν υποχωρούν από μόνες τους. Και οι δύο τύποι ουλών μπορεί να προκαλέσουν αίσθημα κνησμού ή πόνο.

Για τη δημιουργία των υπερτροφικών ουλών και των χηλοειδών που είναι οι πιο σπάνιες μορφές ουλών ακμής  παίζουν ρόλο το είδος, η σοβαρότητα και η διάρκεια της ακμής, καθώς και η κληρονομικότητα. Επίσης, τα άτομα με πιο σκούρο δέρμα είναι περισσότερο επιρρεπή στην ανάπτυξη χηλοειδών.

Πώς μπορεί να προληφθεί η δημιουργία ουλών ακμής;

Καταρχάς είναι απαραίτητο να ειπωθεί ότι, δεν είναι εφικτό να προβλεφθεί η εξέλιξη μιας ακμής και κατά συνέπεια η δημιουργία ή μη των ουλών της ακμής.

Υπάρχουν ορισμένοι τύποι ακμής που έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αφήσουν ουλές και αυτή είναι η περίπτωση της κεραυνοβόλου ακμής και της συρρέουσας ακμής.

Για να μειωθεί η πιθανότητα δημιουργίας ουλών, είναι σημαντική η έγκαιρη προσέλευση στον δερματολόγο καθώς και η έναρξη της κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής ανάλογα με το είδος της ακμής, το δέρμα, την ηλικία, τις ανάγκες του ασθενούς και τις αιτίες που προκαλούν την ακμή ή τη διατηρούν.

Η θεραπεία είναι απαραίτητο να ακολουθείται πιστά.

Πρέπει να αποφεύγεται η δακτυλική πίεση στις βλάβες της ακμής που φλεγμαίνουν, όπως οι βλατίδες, οι φλύκταινες και οι κύστεις. Όταν κάποιος «πειράζει», «πιέζει», «σπάει» αυτές τις βλάβες, αυξάνονται οι πιθανότητες να σπάσουν τα τοιχώματα του θυλάκου που περιέχει το σμήγμα και τα βακτήρια και αυτοί οι παράγοντες να εξαπλωθούν βαθιά στο δέρμα, με αποτέλεσμα τόσο την εξάπλωση της ακμής και την επιδείνωση της ήδη υπάρχουσας φλεγμονής, όσο και τη δημιουργία ουλών.

Πώς αντιμετωπίζονται οι ουλές ακμής;

Για να ξεκινήσει η θεραπεία των ουλών της ακμής απαραίτητη προϋπόθεση είναι να έχει σταματήσει η ενεργός ακμή, δηλαδή ο ασθενής για μεγάλο χρονικό διάστημα να μην εμφανίζει καινούριες βλάβες ακμής. Επίσης, αν έχει προηγηθεί θεραπεία με ισοτρετινοΐνη για ακμή, αυτή θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί και να έχουν περάσει τουλάχιστον 6 μήνες από τη λήψη του τελευταίου χαπιού.

Στόχος της θεραπείας των ουλών είναι, αρχικά η καταστροφή του ινώδους ιστού, ο οποίος έχει αντικαταστήσει τον φυσιολογικό ιστό του δέρματος και στη συνέχεια η ενεργοποίηση των ινοβλαστών, των υπεύθυνων κυττάρων για την παραγωγή κολλαγόνου με σκοπό την ανάπλαση του δέρματος.

Ο δερματολόγος θα εκτιμήσει, κατά τη διάρκεια της εξέτασης, τον τύπο των ουλών και το βάθος τους, είτε αυτές βρίσκονται στο πρόσωπο, είτε στη ράχη, στο στέρνο ή στους γλουτούς.

Έπειτα θα επιλεγεί η κατάλληλη θεραπεία με βάση τα χαρακτηριστικά των ουλών, την ηλικία, το φύλο και τις ανάγκες του ενδιαφερομένου, καθώς και  την τυπολογία του δέρματός του.

Για παράδειγμα, οι ουλές των εφήβων αντιμετωπίζονται με μια διαδικασία ήπια και σταδιακή, σε αντίθεση με την αντιμετώπιση των ουλών των ενηλίκων.

Τα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα ανταποκρίνονται συνήθως καλύτερα στις θεραπείες και σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν λιγότεροι περιορισμοί σχετικά με τις θεραπείες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Αντίθετα, άτομα που έχουν σκουρόχρωμο δέρμα τείνουν να εμφανίσουν μελαχρώσεις, ως συχνότερη παρενέργεια, και για τον λόγο αυτό είμαστε πιο συντηρητικοί.

Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή στη θεραπευτική αντιμετώπιση των ουλών δίνεται στα άτομα που βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή, στα άτομα με επιχείλιο έρπη και σε εκείνους με τάση για χηλοειδή.

Υπάρχουν λοιπόν διάφορες θεραπείες οι οποίες μπορεί να γίνουν μεμονωμένα ή συνδυαστικά.

Πριν ξεκινήσει η περιγραφή τους, είναι απαραίτητο να διευκρινιστεί ότι καμία από αυτές δεν είναι σε θέση να εξαφανίσει τις ουλές, μπορούν όμως να τις βελτιώσουν σε ποσοστό μέχρι και 75%.

Στα πλαίσια των θεραπευτικών επιλογών έχουμε:

• Τα ιατρικά peelings:

Χρησιμοποιούνται μεσαίου βάθους ή βαθειά peelings, τα οποία διεισδύουν στο δέρμα, προκαλώντας «ξεφλούδισμα» (απολέπιση) της επιδερμίδας που φέρει τα σημάδια, συντελώντας στην εμφάνιση νέου και πιο λείου δέρματος.

Το πιο αποτελεσματικό από τα peeling είναι της φαινόλης, το οποίο όμως πρέπει απαραιτήτως να γίνεται από ιατρό με πολύ μεγάλη εμπειρία εφαρμογής αυτού του είδους peeling, διότι η φαινόλη εμπεριέχει την πιθανότητα σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών.

Πολύ καλά αποτελέσματα έχουν και peeling με άλλες ουσίες, όπως η ρεσορκινόλη, το σαλικυλικό οξύ, το TCA (35%-50%) και το γλυκολικό οξύ (5%-70%), οι οποίες δεν έχουν τους κίνδυνους της φαινόλης. Τα παραπάνω peelings γίνονται είτε μόνα τους είτε σε συνδυασμό με fractional laser.

• Εμφυτεύματα υαλουρονικού οξέος:

Το υαλουρονικό οξύ, είναι ένα απολύτως ασφαλές απορροφήσιμο υλικό, το οποίο υπάρχει φυσιολογικά μέσα στο σώμα μας. Εγχύεται στο δέρμα κάτω από τις ατροφικές ουλές, με σκοπό να γεμίσει το δέρμα κάτω από αυτές και να το ανασηκώσει έτσι ώστε να αποκατασταθεί το έλλειμμα που είχε δημιουργήσει η ουλή.

Τα εμφυτευματα υαλουρονικού οξέος έχουν αξιόπιστο αποτέλεσμα για τις περισσότερες ουλές ακμής και μπορεί να χρειαστούν δύο ή και τρεις συνεδρίες εγχύσεων υλικού μέχρι να επιτευχθεί η επιθυμητή εικόνα.

• Microneedling:

Πρόκειται για μια μη επεμβατική μέθοδο διέγερσης του κολλαγόνου, η οποία γίνεται μέσω ειδικής συσκευής dermaroller ή pen. Το dermaroller είναι μια συσκευή χειρός, η οποία διαθέτει στην άκρη της έναν κύλινδρο με πολλές λεπτές ακίδες. Οι ακίδες αυτές διεισδύουν στο δέρμα κατακόρυφα έως και 100 φορές ανά δευτερόλεπτο, σε βάθος που κυμαίνεται μεταξύ 0,25-3,0 χιλιοστά, ανάλογα με την περιοχή που θεραπεύουμε. Πρακτικά, προκαλούνται πολλαπλοί ελεγχόμενοι μικροτραυματισμοί του δέρματος που αποσκοπούν στην παραγωγή ελαστίνης και κολλαγόνου. Το αποτέλεσμα αυτής της μεθόδου είναι η ομαλοποίηση της υφής του δέρματος και η αισθητή βελτίωση των ουλών της ακμής.

• Dermabrasion (μηχανική δερμοαπόξεση):

Είναι μια απλή μη επεμβατική μέθοδος, η οποία γίνεται είτε με βιομηχανοποιημένα διαμάντια είτε με μικροκρυστάλλους από αργίλιο ή οξείδιο του αλουμινίου. Στην πρώτη περίπτωση, μια περιστρεφόμενη κεφαλή από διαμάντι σύρεται και απολεπίζει το δέρμα, ενώ στη δεύτερη οι μικροκρύσταλλοι εκτοξεύονται μέσω της συσκευής με ελεγχόμενη πίεση στο δέρμα, προκαλώντας μηχανική απολέπιση.

Και με τις δύο μεθόδους μπορεί να επιτευχθεί βελτίωση των ελαφριών ουλών ακμής.

• Fractional lasers.

• • Επεμβατικά laser (laser CO2) συνήθως εφαρμόζονται υπό τοπική αναισθησία, προκαλώντας μια ελεγχόμενη εξάχνωση των ιστών και ακόλουθη ανάπλαση του δέρματος. Η θεραπεία αυτή προκαλεί μια διάχυτη ερυθρότητα στην περιοχή όπου έχει εφαρμοστεί το laser, η οποία διαρκεί έως και 7 ημέρες. Μέχρι την πλήρη αποκατάσταση, το δέρμα πρέπει να προστατεύεται από τον ήλιο.
  • Μη επεμβατικά laser Erbium τα οποία, χωρίς να προκαλέσουν έντονη θερμική βλάβη στους ιστούς, αφαιρούν ομοιόμορφα τα επιφανειακά τμήματα της επιδερμίδας και του δέρματος.

Με τα fractional lasers βελτιώνονται οι υπολειμματικές ουλές ακμής και γενικά η υφή του δέρματος.

• PRP– Πλάσμα Πλούσιο σε Αιμοπετάλια (Platelet Rich Plasma)

Πρόκειται για μια σχετικά καινούρια θεραπεία η οποία βασίζεται σε εγχύσεις πλάσματος του αίματος εμπλουτισμένου με μεγάλες συγκεντρώσεις αιμοπεταλίων (PRP). Το προϊόν αυτό περιέχει αυξητικούς παράγοντες και κυτοκίνες που βοηθούν στην επούλωση των ουλών.

Οι εγχύσεις του PRP γίνονται στο ιατρείο και χρειάζονται περίπου 30’ για την προετοιμασία του. Αρχικά γίνεται λήψη περίπου 15ml αίματος από τον ασθενή το οποίο τοποθετείται σε συσκευή φυγοκέντρησης σε άσηπτες συνθήκες. Μετά τη φυγοκέντρηση λαμβάνονται περίπου 3ml πλάσματος με αυξημένη συγκέντρωση αιμοπεταλίων, τα οποία εγχύονται τοπικά στις ουλές.

Η θεραπεία αυτή, εκτός του ότι είναι απολύτως ασφαλής, είναι ικανή να βελτιώσει τις ουλές της ακμής και αυτό είναι και το μεγαλύτερο πλεονέκτημά της.

• Βλαστοκύτταρα.

Η χρήση βλαστοκυττάρων από τον λιπώδη ιστό της κοιλιάς του ασθενούς είναι μια θεραπευτική καινοτομία που σταδιακά κερδίζει έδαφος στη θεραπεία των ουλών της ακμής.

• Δερματοχειρουργική επέμβαση:

Οι πιο συνηθισμένες χειρουργικές μέθοδοι για την αντιμετώπιση των ουλών της ακμής, οι οποίες σε κάθε περίπτωση σπάνια εφαρμόζονται, είναι οι ακόλουθες:

• • Η εκτομή της ουλής, με τοπική αναισθησία και η ακόλουθη συρραφή του δέρματος.
  • Η ανύψωση του πυθμένα της ουλής, μέσω διάσπασης των ινών του συνδετικού ιστού, οι οποίες βρίσκονται κάτω από την ουλή και τραβούν προς τα κάτω το δέρμα που τις καλύπτει δημιουργώντας τις ουλές.
  • Λιπομεταφορά και λιποπρόσθεση. Με αυτή τη μέθοδο αφαιρείται λίπος από κάποια περιοχή του σώματος (αυτόλογο λίπος) και ακολούθως μεταφέρεται κάτω από τις ουλές τις ακμής, με σκοπό να γεμίσει το έλλειμμα και να ενεργοποιήσει τους ινοβλάστες να παράγουν νέο κολλαγόνο.
• Ενδοβλαβική έγχυση κορτιζόνης και κρυοθεραπεία:

Με αυτές τις δύο μεθόδους μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα χηλοειδή. Οι δύο μέθοδοι μπορεί να γίνουν είτε μεμονωμένα είτε συνδυαστικά με πολύ καλά αποτελέσματα.