Τι είναι οι μυκητιάσεις και ποιοι είναι οι κυριότεροι μύκητες που τις προκαλούν;

Οι μυκητιάσεις είναι λοιμώξεις που προκαλούνται από μύκητες. Ακολούθως, θα περιγραφούν οι λοιμώξεις του δέρματος και των βλεννογόνων που προκαλούνται από τους μύκητες.
Οι κυριότεροι μύκητες υπεύθυνοι των μυκητιάσεων είναι:

  • Τα δερματόφυτα, τα οποία μπορούν να μολύνουν και να επιβιώσουν μόνο στην κεράτινη στιβάδα του δέρματος, στις τρίχες και στα νύχια, ενώ δεν μπορούν να επιβιώσουν και κατά συνέπεια να προκαλέσουν μυκητιάσεις σε μέρη όπου δεν υπάρχει κεράτινη στιβάδα, όπως είναι ο βλεννογόνος του στόματος και ο κόλπος.
    Τα δερματόφυτα είναι υπεύθυνα για την πλειονότητα των μυκητιάσεων του δέρματος, των τριχών και των νυχιών και διακρίνονται σε 3 κατηγορίες:
    • Ανθρωπόφιλα, τα οποία αναπτύσσονται μόνο στους ανθρώπους και μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο.
    • Ζωόφιλα, τα οποία προσβάλλουν κυρίως τα ζώα, και από αυτά μπορούν να μεταδοθούν στον άνθρωπο.
    • Γεώφιλα, τα οποία παρασιτούν φυσιολογικά το έδαφος και μολύνουν τον άνθρωπο που έρχεται σε επαφή με αυτά.

    Τα σημαντικότερα τρία γένη δερματοφύτων είναι το Μικρόσπορο, το Τριχόφυτο και το Επιδερμόφυτο.

  • Η Κάντιντα (Candida albicans) είναι ένας άλλος σημαντικός μύκητας. Σε αντίθεση με τα δερματόφυτα είναι ένας μικροοργανισμός (πιο συγκεκριμένα ένας ζυμομύκητας), ο οποίος αποτελεί μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας του στόματος, του κόλπου και του εντέρου. Αυτό σημαίνει ότι η Candida υπάρχει φυσικά μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό χωρίς να προκαλεί μυκητιάσεις. Κάτω, όμως, από ορισμένες συνθήκες όπως, ο σακχαρώδης διαβήτης, η συνεχής διαβροχή του δέρματος, η παρατεταμένη χρήση τοπικών κορτιζονούχων σκευασμάτων, ορισμένες ενδοκρινοπάθειες, η εγκυμοσύνη και η λήψη αντισυλληπτικών, η Candida μπορεί να μετατραπεί σε παθογόνο και να οδηγήσει σε μυκητιάσεις, κυρίως στους βλεννογόνους και στα μέρη του σώματος όπου δημιουργούνται πτυχές.
  • Τέλος, το Pityrosporum orbiculare είναι ένας άλλος μύκητας, ο οποίος αποτελεί και αυτός μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας του δέρματος. Πρόκειται για έναν λιπόφιλο ζυμομύκητα, ο οποίος ζει φυσιολογικά, χωρίς να προκαλεί συμπτώματα, στους τριχικούς θυλάκους του σώματος και αγαπά το λιπαρό δέρμα. Όταν βρει ιδανικές συνθήκες, όπως, η αύξηση της θερμοκρασίας, της υγρασίας και της λιπαρότητας του σώματος, τότε αναπτύσσεται προκαλώντας μυκητίαση, που εκδηλώνεται κυρίως στον κορμό (ράχη, στέρνο και κοιλιακή χώρα).

Πώς εκδηλώνονται οι μυκητιάσεις;

Αναλόγως με τη περιοχή του σώματος και από το είδος του μύκητα που θα την μολύνει υπάρχουν οι ακόλουθες κλινικές μορφές μυκητίασης:

Μυκητίαση του τριχωτού κεφαλής.
Οι μυκητιάσεις του τριχωτού κεφαλής προκαλούνται από δερματόφυτα, τα οποία καταφέρνουν να εισχωρήσουν στην κεράτινη στιβάδα του δέρματος και στις τρίχες. Οι μύκητες αυτοί προσβάλλουν συχνότερα παιδιά ηλικίας 6-10 ετών, όμως τα τελευταία χρόνια αναφέρονται όλο και περισσότερα περιστατικά που αφορούν βρέφη και ενήλικες.
Τα υπεύθυνα δερματόφυτα, για τις μυκητιάσεις του τριχωτού κεφαλής, προέρχονται συχνότερα από ζώα ή από άλλους ανθρώπους.
Οι κλινικές εκδηλώσεις ποικίλλουν από μια απλή απολέπιση στο τριχωτό κεφαλής, που μπορεί να μοιάζει με σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, μέχρι τη δημιουργία μίας ή περισσοτέρων κυκλικών περιοχών αλωπεκίας (περιοχές χωρίς μαλλιά), οι οποίες με την πάροδο του χρόνου μπορεί να ενωθούν μεταξύ τους και να σχηματίσουν μεγαλύτερες πολυκυκλικές περιοχές. Οι τρίχες μέσα σε αυτές τις περιοχές είναι σπασμένες ή λείπουν εντελώς. Σπανιότερα, έντονη φλεγμονή και πύον εμφανίζονται σε αυτές τις περιοχές. Η βαρύτητα της εκδήλωσης εξαρτάται τόσο από το είδος του υπεύθυνου μύκητα όσο από το αμυντικό σύστημα του ανθρώπου που μολύνεται.

Μυκητίαση της περιοχής των γενιών.
Οι μυκητιάσεις της περιοχής των γενιών και του μουστακιού οφείλονται κυρίως σε δερματόφυτα που προέρχονται από ζώα (ζωόφιλα) και λιγότερο από δερματόφυτα που ζουν μόνο στον άνθρωπο. Εκδηλώνονται, κυρίως, σε ανθρώπους που βρίσκονται σε επαφή με ζώα, όπως οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι, όμως όλοι οι άνδρες έχουν την πιθανότητα να τις εκδηλώσουν.
Οι μυκητιάσεις μπορεί να εκδηλωθούν με δύο μορφές:

  • με τη μορφή μιας ερυθρής στρογγυλής πλάκας σαν δαχτυλίδι, η οποία έχει την τάση να εξελίσσεται φυγόκεντρα, δηλαδή φαίνεται σαν να έχει ιαθεί (να έχει γίνει καλά) στο κέντρο και να επεκτείνεται περιφερικά. Από την επιφάνεια των πλακών οι τρίχες αποσπώνται εύκολα με το τράβηγμα και η περιφέρεια των βλαβών αυτών, που είναι και το ενεργό μέτωπο της πάθησης, παρουσιάζει απολέπιση
  • με τη μορφή μιας θυλακίτιδας, δηλαδή από τα στόμια των τριχικών θυλάκων εξέρχεται πύον και οι τρίχες αποσπώνται εύκολα με το τράβηγμα. Σε αυτή τη μορφή οι επιχώριοι λεμφαδένες μπορεί να είναι διογκωμένοι και ο ασθενής να παρουσιάζει κακουχία και πυρετό.

Μυκητίαση στις γωνίες των χειλιών (Γωνιακή χειλίτιδα ή συγχειλίτιδα).
Πρόκειται για μια φλεγμονή στις γωνίες του στόματος, η οποία οφείλεται κυρίως στο ζυμομύκητα Candida albicans. Ο ζυμομύκητας αυτός, ο οποίος ζει φυσιολογικά στο στόμα χωρίς να προκαλεί υπό κανονικές συνθήκες συμπτώματα, αναπτύσσεται προκαλώντας τη γωνιακή χειλίτιδα όταν υπάρξουν ειδικές συνθήκες.
Η σημαντικότερη αιτία ανάπτυξης αυτού του μύκητα είναι η υγρασία που προκαλείται από τη συνεχή διαβροχή της γωνίας του στόματος από το σάλιο και γι’ αυτόν τον λόγο την εκδηλώνουν συχνότερα οι ακόλουθες κατηγορίες ανθρώπων:
– Οι ηλικιωμένοι, οι οποίοι σχηματίζουν στις γωνίες του στόματος πτυχές οι οποίες έλκουν και κατακρατούν το σάλιο.
– Οι άνθρωποι που αναπνέουν από το στόμα είτε λόγω ρινικής συμφόρησης είτε λόγω κακής σύγκλεισης της άνω και κάτω γνάθου.
– Αυτοί που γλείφουν συχνά τα χείλη τους.
– Όσοι χρησιμοποιούν με βίαιο τρόπο το οδοντικό νήμα και τραυματίζουν τις γωνίες του στόματος.
– Τα μικρά παιδιά που θηλάζουν τον αντίχειρά τους.
Η γωνιακή χειλίτιδα εκδηλώνεται με τη μορφή σχισμών και ερυθήματος στις γωνίες του στόματος, οι οποίες προκαλούν τσούξιμο και πόνο.

Μυκητίαση του ψιλού δέρματος (Δερματοφυτία του σώματος).
Οι μυκητίασεις που οφείλονται σε δερματόφυτα και εκδηλώνονται στο πρόσωπο, στον κορμό και στα άκρα ονομάζονται δερματοφυτίες.
Η δερματοφυτία του σώματος εμφανίζεται σε όλες τις ηλικίες και η μετάδοση γίνεται είτε με την άμεση επαφή με κάποιον άνθρωπο ή ζώο που νοσεί είτε από μολυσμένα ενδύματα ή αντικείμενα.
Η τυπική κλινική εικόνα ξεκινά με μία ή περισσότερες επίπεδες, ερυθρές, στρογγυλές κηλίδες που παρουσιάζουν απολέπιση. Οι κηλίδες ξεκινούν από το σημείο του δέρματος, όπου κατάφεραν να εισχωρήσουν τα δερματόφυτα, και επεκτείνονται φυγόκεντρα (από μέσα προς τα έξω). Καθώς το ενεργό μέτωπο της βλάβης -το οποίο είναι η περιφέρεια- επεκτείνεται, η κεντρική περιοχή των βλαβών γίνεται καστανή ή λευκωπή προσδίδοντας στις βλάβες μια μορφή δαχτυλιδιού. Οι δακτυλιοειδείς αυτές βλάβες, οι οποίες συνήθως παρουσιάζουν ελάχιστο κνησμό ή είναι τελείως ασυμπτωματικές, μπορεί να γίνουν αρκετά μεγάλες, να συνενωθούν σε πολυκυκλικούς σχηματισμούς και να καλύψουν μεγάλη έκταση του σώματος.

Μυκητίαση των χεριών.
Οι μυκητιάσεις που εκδηλώνονται στα χέρια είναι δύο:
Η Δερματοφυτία της άκρας χειρός. Αυτή η μορφή μυκητίασης, η οποία προκαλείται από δερματόφυτα, είναι σπάνια στα παιδιά. Συνήθως, εκδηλώνεται μονόπλευρα, δηλαδή σε ένα μόνο χέρι και συχνά συνυπάρχει μυκητίαση στο πόδι (δερματοφυτία του άκρου του ποδιού) ή και ονυχομυκητίαση σε κάποιο νύχι των χεριών.
Η μυκητίαση μπορεί να εκδηλωθεί στη ραχιαία επιφάνεια των χεριών με τη μορφή μιας ερυθρής επίπεδης κηλίδας που παρουσιάζει απολέπιση. Στη συνέχεια τα όρια της κηλίδας, τα οποία αποτελούν και το ενεργό μέτωπο της βλάβης, επεκτείνονται με αποτέλεσμα η κηλίδα αυτή να μεγαλώνει και να απλώνεται.
Η δερματοφυτία μπορεί όμως να εκδηλωθεί και στις παλάμες. Αρχικά, συνήθως εντοπίζεται στη μια παλάμη, συνήθως τη δεξιά, με ερυθρές, ξηρές, υπερκερατωσικές περιοχές που γρήγορα καταλαμβάνουν όλη την παλάμη και την παλαμιαία επιφάνεια των δακτύλων. Με τον καιρό προσβάλλεται και η άλλη παλάμη, το δέρμα εμφανίζεται παχύ, εξαιρετικά σκληρό και μπορεί να παρουσιάζει ρωγμές. Πολλές φορές οι ασθενείς αποδίδουν αυτή την κλινική εικόνα σε βαριά χειρωνακτική εργασία.
Τέλος, οι βλάβες της δερματοφυτίας των χεριών μοιάζουν με εκείνες του εκζέματος και της ψωρίασης.
Η Καντιντίαση των μεσοδακτύλιων πτυχών των χεριών, προκαλείται από τον ζυμομύκητα Candida συνήθως στα άτομα που έχουν συχνά τα χέρια μέσα στο νερό λόγω εργασιακής απασχόλησης, όπως στις νοικοκυρές, οικιακές βοηθούς, ζαχαροπλάστες, κρεοπώλες κ.ο.κ.
Κλινικά εκδηλώνεται κυρίως στις μεσοδακτύλιες πτυχές μεταξύ 3ου και 4ου δακτύλου, όπου το δέρμα είναι ερυθρό, υγρό και κατά τόπους η επιδερμίδα είναι λευκωπή και αποκολλάται. Στο βάθος της πτυχής δημιουργείται μια επώδυνη σχισμή.

Μυκητίαση των ποδιών.
Η συχνότερη μυκητίαση των άκρων των ποδιών είναι η δερματοφυτία των ποδιών ή κοινώς το πόδι του αθλητή, η οποία προκαλείται από δερματόφυτα. Τα πόδια είναι η πιο συχνά προσβεβλημένη περιοχή του σώματος από τα δερματόφυτα.
Εμφανίζεται συχνότερα σε νεαρούς και μέσης ηλικίας άνδρες, ενώ δεν είναι συχνή σε παιδιά πριν την εφηβεία.
Τα κλειστά παπούτσια που αυξάνουν τη θερμοκρασία και την εφίδρωση των ποδιών ευνοούν την ανάπτυξη των μυκήτων. Επίσης, τα στενά υποδήματα, που πιέζουν τα δάκτυλα, δημιουργούν ιδανικό περιβάλλον στις μεσοδακτύλιες πτυχές για τις μυκητιάσεις.
Τα δερματόφυτα υπάρχουν και μεταδίδονται με σχετική ευκολία αν κάποιος περπατά χωρίς παπούτσια, στα δάπεδα των αποδυτηρίων, καθώς και των δημόσιων λουτρών.
Κλινικά η δερματοφυτία των ποδιών συνήθως ξεκινά με την προσβολή της 4ης μεσοδακτύλιας πτυχής, η οποία βρίσκεται μεταξύ 4ου και 5ου δακτύλου. Το δέρμα σε εκείνο το σημείο μπορεί να είναι είτε ξηρό και να παρουσιάζει απολέπιση και σχισμές είτε αντιθέτως λευκωπό, υγρό και «μουλιασμένο».
Η μυκητιάση στη συνέχεια επεκτείνεται και παίρνει τη μορφή μιας ερυθρής κυκλικής περιοχής, η οποία προχωρά προς το πέλμα ή προς τη ραχιαία επιφάνεια του άκρου του ποδιού. Το ενεργό μέτωπο της μυκητίασης είναι η περιφέρεια της ερυθρής περιοχής που επεκτείνεται και αυτή η περιφέρεια είναι ερυθρή και ελαφρώς ανασηκωμένη.
Με την πάροδο του χρόνου, αν ο ασθενής δεν κάνει θεραπεία, προσβάλλεται όλο το πέλμα, το οποίο γίνεται ξηρό, καλύπτεται από αργυρόχροα λέπια ή παρουσιάζει διάχυτη υπερκεράτωση.

Ονυχομυκητίαση (αναπτύσσεται χωριστά).

Μυκητιάσεις των γεννητικών οργάνων (Καντιντίαση των γεννητικών οργάνων).
Οι μυκητιάσεις των γεννητικών οργάνων, προκαλούνται από τον μύκητα Candida, που στις γυναίκες δημιουργεί την Καντιντιασική αιδοιοκολπίτιδα, ενώ στους άνδρες την Καντιντιασική βαλανίτιτιδα ή βαλανοποσθίτιδα.
Η Candida είναι ένας ζυμομύκητας ο οποίος, όπως έχει αναφερθεί, αποτελεί μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας του κόλπου, του εντέρου και του στόματος. Κάτω από ιδιαίτερες συνθήκες, ο μικροοργανισμός αυτός μπορεί να ξεκινήσει να πολλαπλασιάζεται και να μετατραπεί από απλό κάτοικο των βλεννογόνων, που δεν προκαλεί προβλήματα, σε μύκητα υπεύθυνο για λοίμωξη.
Όσον αφορά τις γυναίκες, η φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου συντηρείται από μια πολυσύνθετη και περίπλοκη ισορροπία μικροοργανισμών. Η σύσταση της χλωρίδας του κόλπου μεταβάλλεται με την ηλικία, με το άγχος, τις ορμονικές διαταραχές, τη σεξουαλική δραστηριότητα και τη γενική υγεία. Πιο συγκεκριμένα, η ισορροπία της φυσιολογικής χλωρίδας διαταράσσεται από τη λήψη αντισυλληπτικών, την εγκυμοσύνη, τη λήψη αντιβιοτικών από το στόμα, από τον σακχαρώδη διαβήτη, τη λήψη κορτιζόνης, την ανοσοκαταστολή και από την ένδυση με στενά και συνθετικά ρούχα, που δημιουργούν συνθήκες αυξημένης υγρασίας. Σε αυτές τις συνθήκες η Candida μετατρέπεται σε παθογόνο προκαλώντας καντιντιασική αιδοιοκολπίτιδα.
Όσον αφορά τους άνδρες, καντιντιασική βαλανίτιδα ή βαλανοποσθίτιδα εμφανίζεται στους διαβητικούς, σε ανθρώπους με μόνιμο ουροκαθετήρα, σε άνδρες που δεν έχουν υποστεί περιτομή, σε εκείνους που δεν στεγνώνουν καλά την περιοχή μετά το μπάνιο και παραμένει υγρασία, σε αυτούς που μετά από στοματικό σεξ δεν πλένουν την περιοχή και σε ανθρώπους με κακές συνθήκες υγιεινής. Τέλος, είναι πιθανή η μετάδοση της Candida στους άνδρες από σύντροφο με καντιντιασική αιδοιοκολπίτιδα, αλλά σε αυτή την περίπτωση η κλινική εικόνα είναι συνήθως ηπιότερη και υποχωρεί ευκολότερα.
Η καντιντίαση των γεννητικών οργάνων, στις γυναίκες κλινικά χαρακτηρίζεται από ερυθρότητα των μικρών και μεγάλων χειλέων του αιδοίου, καθώς και του κόλπου, η οποία μερικές φορές μπορεί να συνοδεύεται από οίδημα της περιοχής. Τυπική είναι η έκκριση μικρής ή μεγάλης ποσότητας λευκωπού, άοσμου, παχύρευστου κολπικού εκκρίματος. Το κυριότερο σύμπτωμα της καντιντιασικής αιδοιοκολπίτιδας είναι ο κνησμός και το αίσθημα καύσου, τα οποία μπορεί να συνοδεύονται από δυσκολία στην ούρηση και στη σεξουαλική επαφή.
Στους άνδρες, η καντιντίαση των γεννητικών οργάνων εκδηλώνεται με κνησμώδες ερύθημα της βαλάνου, στην επιφάνεια της οποίας παρατηρούνται μικρές βλατίδες ή και φλυκταινίδια (σπυράκια). Μερικές φορές μπορεί να συνυπάρχει έντονο οίδημα, κρεμώδες έκκριμα, επώδυνες διαβρώσεις της βαλάνου και της πόσθης, καθώς και ραγάδες της ακροποσθίας.

Μυκητίαση των μηροβουβωνικών πτυχών (Δερματοφυτία των μηροβουβωνικών πτυχών).
Πρόκειται για την προσβολή των πτυχών που βρίσκονται ανάμεσα στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και τους μηρούς από δερματόφυτα.
Εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε άνδρες, ηλικίας από 18 έως 60 ετών και οφείλεται στην αυξημένη εφίδρωση, στη χρήση στενών και συνθετικών ρούχων, στη τριβή της περιοχής και στην παχυσαρκία.
Η μετάδοση των υπεύθυνων δερματόφυτων γίνεται μέσω των μολυσμένων, από το μύκητα, λεπιών δέρματος ενός άλλου ανθρώπου, που είχαν απομείνει πάνω σε κλινοσκεπάσματα τα οποία δεν είχαν πλυθεί καλά. Επίσης, μεταδίδονται μέσω κοινόχρηστων οργάνων γυμναστηρίου και μέσω μολυσμένων πετσετών. Πολύ σπάνια ο μύκητας αυτός μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω της σωματικής επαφής.
Εκδηλώνεται και στις δύο μηροβουβωνικές πτυχές με τη μορφή μιας ερυθρής ξηρής περιοχής, της οποίας το ενεργό μέρος είναι η περιφέρεια της, η οποία μπορεί να επεκταθεί προς τους μηρούς αλλά και προς την περιοχή των γλουτών και την πτυχή ανάμεσα στους γλουτούς. Η προσβολή του όσχεου είναι σπάνια. Το εξάνθημα συνοδεύεται από κνησμό και αίσθημα καύσου, ειδικότερα όταν συσσωρεύεται υγρασία στην περιοχή.

Καντιντίαση εκ σπαργάνων.
Η περιοχή των σπαργάνων στα βρέφη και τα νήπια είναι εκείνη που καλύπτεται από την πάνα. Σε αυτή την περιοχή η μακρά παραμονή στο δέρμα των ούρων και των κοπράνων ερεθίζει το δέρμα με αποτέλεσμα να καταστρέφεται ο φυσικός φραγμός του δέρματος και να επιμολύνεται από βακτήρια και από την Candida, η οποία αποτελεί μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου.
Η καντιντίαση εκ σπαργάνων εκδηλώνεται αρχικά γύρω από τον πρωκτό με φυσαλιδοφλύκταινες (σπυράκια με λευκωπό υγρό), οι οποίες ενώνονται μεταξύ τους δημιουργώντας ερυθρές υγρές πλάκες με φλύκταινες γύρω από αυτές. Το εξάνθημα συνοδεύεται από κνησμό ή και αίσθημα καύσου.

Παράτριμμα από Candida (Μύκητες στις πτυχές του σώματος)
Παρατριμματικές ονομάζονται οι περιοχές του σώματος, όπου δημιουργούνται πτυχές, δηλαδή όπου μια επιφάνεια του δέρματος έρχεται σε επαφή με μια άλλη. Σε αυτές τις περιοχές εύκολα αναπτύσσονται μύκητες και ειδικότερα η Candida. Αυτό συμβαίνει γιατί οι μεγάλες δερματικές πτυχές κατακρατούν την υγρασία και σε αυτές αναπτύσσεται θερμότητα με αποτέλεσμα τη δημιουργία ιδανικού περιβάλλοντος για τη μετατροπή του ζυμομύκητα Candida από απλό κάτοικο της περιοχής σε παθογόνο με αποτέλεσμα την ανάπτυξη μυκητιάσεων.
Το παράτριμμα από Candida εμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες μεγάλης ηλικίας με χαλάρωση του στήθους και στα παχύσαρκα άτομα, ανεξαρτήτως φύλου, που παρουσιάζουν αναδιπλώσεις του δέρματος της κοιλιακής χώρας. Μπορεί όμως να εμφανιστεί γενικά σε όλους τους ανθρώπους στις μηρογεννητικές πτυχές, στην περιπρωκτική χώρα και στις μασχάλες.
Παράγοντες που προδιαθέτουν για την εμφάνιση αυτής της μυκητίασης είναι το θερμό κλίμα και η υγρασία, ο σακχαρώδης διαβήτης, τα στενά εσώρουχα, η χρήση τοπικών κορτικοστεροειδών, η φλεγμονή των πτυχών του δέρματος, για παράδειγμα η ψωρίαση, καθώς και οι κακές συνθήκες υγιεινής.
Κλινικά το παράτριμμα από Candida εκδηλώνεται με ερυθρές, γυαλιστερές πλάκες (περιοχές) και μέσα στις πτυχές μπορεί να εμφανιστούν επώδυνες σχισμές. Στην περιφέρεια των βλαβών συχνά υπάρχουν μικρές φλύκταινες (σπυράκια με λευκωπό υγρό).

Ποικιλόχρους πιτυρίαση
Πρόκειται για μια πολύ διαδεδομένη λοίμωξη η οποία οφείλεται στο ζυμομύκητα Pityrosporum orbicolare, ο οποίος αποτελεί μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας του δέρματος.
Ο μύκητας αυτός αγαπά πολύ το λιπαρό δέρμα και για τον λόγο αυτό η ποικιλόχρους πιτυρίαση εκδηλώνεται σε συνθήκες υπερβολικής υγρασίας, καθώς και θερμότητας, οι οποίες ευνοούν την ανάπτυξη του μύκητα και κυρίως σε έφηβους και νεαρούς ενήλικες, ηλικίες στις οποίες παρουσιάζεται η μέγιστη δραστηριότητα των σμηγματογόνων αδένων. Αύξηση της πάθησης παρατηρείται τους ζεστούς μήνες του χρόνου και κατά τη διάρκεια περιόδων έντονης σωματικής άσκησης (γυμναστήριο).
Η ποικιλόχρους πιτυρίαση εκδηλώνεται με τη μορφή μικρών κυκλικών κηλίδων χρώματος είτε λευκού είτε ροζ-καφέ που παρουσιάζουν απολέπιση, και εντοπίζονται στη ράχη (πλάτη), το στέρνο και τους ώμους και μπορεί να επεκτείνονται στον λαιμό, στους βραχίονες και στην κοιλιακή χώρα. Οι βλάβες αυτές μπορεί να συνοδεύονται από κνησμό ή να είναι εντελώς ασυμπτωματικές. Συνήθως οι ασθενείς προσέρχονται στον δερματολόγο για αισθητικούς λόγους.
Αυτή η μορφή μυκητίασης τίθεται εύκολα υπό έλεγχο με τη δερματολογική θεραπεία, όμως μετά το τέλος αυτής οι λευκές κηλίδες δεν εξαφανίζονται αμέσως. Συνήθως χρειάζεται λίγος καιρός για να αποκτήσει το δέρμα το φυσιολογικό του χρώμα.
Τέλος, η ποικιλόχρους πιτυρίαση υποτροπιάζει στο 40-60% των ασθενών για τους λόγους που προαναφέρθηκαν.

Πώς μπορεί να γίνει η πρόληψη των μυκητιάσεων;

Για την αποφυγή των μυκητιάσεων καλή αρχή είναι η τήρηση ορισμένων βασικών κανόνων.

Όσον αφορά τους μύκητες στα πόδια καλό είναι να:
– αποφεύγεται το περπάτημα με γυμνά πόδια σε αποδυτήρια-γυμναστήρια και γενικά δημόσιους χώρους.
– προτιμώνται γενικά βαμβακερές κάλτσες, κυρίως αν πρέπει να φορεθούν για εργασιακούς λόγους κλειστά παπούτσια που ευνοούν την υγρασία και την αύξηση της θερμοκρασίας των ποδιών. Σε περίπτωση εφίδρωσης, οι κάλτσες πρέπει να αλλάζονται αμέσως.
– χρησιμοποιούνται καλής ποιότητας υποδήματα ώστε να μειώνεται η πιθανότητα εφίδρωσης των ποδιών.
– αποφεύγονται τα στενά υποδήματα που πιέζουν τα δάχτυλα μεταξύ τους δημιουργώντας ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη μυκήτων.
– στεγνώνεται πολύ καλά το δέρμα, ειδικότερα ανάμεσα στα δάχτυλα, μετά το πλύσιμο, με χαρτί ή και σεσουάρ.
– εφαρμόζεται ταλκ στα πόδια και ανάμεσα στα δάχτυλα για να απορροφά την υγρασία και να διατηρούνται τα πόδια στεγνά.
– υπάρχει καθημερινή επιμελής φροντίδα και συχνός έλεγχος για πιθανές αλλοιώσεις.

Όσον αφορά τους μύκητες στα χέρια:
– Είναι σημαντικό το πλύσιμο των χεριών μετά από κάθε επαφή με πιθανόν μολυσμένα από μύκητες αντικείμενα, ζώα, χώμα ή και ανθρώπους.
– Πρέπει να αποφεύγεται η υγρασία, γι’ αυτό συνιστάται η χρήση γαντιών για το πλύσιμο των πιάτων.
– Εξίσου σημαντικό είναι το σχολαστικό σκούπισμα των χεριών. Σε ανθρώπους που έχουν προδιάθεση για συχνές μυκητιάσεις των χεριών είναι απαραίτητο να στεγνώνονται τα χέρια με σεσουάρ ώστε να μην παραμένει η παραμικρή υγρασία.

Όσον αφορά τους μύκητες των γεννητικών οργάνων:
– Να αποφεύγονται τα στενά και συνθετικά ρούχα που δημιουργούν συνθήκες αυξημένης υγρασίας τοπικά στην περιοχή.
– Σε περίπτωση λήψης από το στόμα αντιβιοτικών, τα οποία καταστρέφουν την φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου -και ειδικότερα των γαλακτοβακίλλων-, να λαμβάνονται προβιοτικά χάπια καθ΄ όλη τη διάρκεια της αγωγής με αντιβίωση.
– Αν ένας από τους δύο ερωτικούς συντρόφους εκδηλώσει μύκητες γεννητικών οργάνων καλό είναι να λάβει προληπτικά αγωγή και ο άλλος, ενώ θα πρέπει να αποφεύγονται οι σεξουαλικές επαφές μέχρι να υποχωρήσουν πλήρως τα συμπτώματα.

Όσον αφορά την ποικιλόχρου πιτυρίαση, η οποία είναι μια μορφή μυκητίασης που χαρακτηρίζεται από συχνές υποτροπές στα άτομα με γενετική προδιάθεση:
– Να αποφεύγεται η έντονη εφίδρωση, ωστόσο σε τέτοια περίπτωση να ακολουθεί αμέσως ντους έτσι ώστε να απομακρύνεται ο ιδρώτας.
– Τους ζεστούς μήνες του χρόνου και κατά τη διάρκεια περιόδων έντονης σωματικής άσκησης (γυμναστήριο) ωφελεί το λούσιμο και ντους προληπτικά με αντιμυκητιασικό καθαριστικό σαπούνι.

Πώς γίνεται η διάγνωση των μυκητιάσεων;

Για τον δερματολόγο η διάγνωση όλων των μορφών μυκητίασης που περιεγράφηκαν είναι εύκολη υπόθεση και γίνεται με την κλινική αξιολόγηση της βλάβης.
Πολύ συχνά, όμως, για να εντοπιστεί το είδος του υπεύθυνου μύκητα και κατά συνέπεια να επιβεβαιωθεί η διάγνωση της μυκητίασης ώστε να αποκλειστούν άλλες παθήσεις, όπως η ψωρίαση και το έκζεμα, κρίνεται απαραίτητη από τον ειδικό η μικροσκοπική εξέταση και η καλλιέργεια δείγματος από τη βλάβη.
Το δείγμα λαμβάνεται από το σημείο που παρουσιάζει τη βλάβη, δηλαδή το δέρμα, τα νύχια ή τις τρίχες. Πριν από τη λήψη του δείγματος δεν πρέπει να έχει γίνει χρήση αντιμυκητιασικού ή αντισηπτικού φαρμάκου για χρονικό διάστημα ενός ή και δύο μηνών, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών αντιμυκητιασικών σκευασμάτων, καθώς και του Betadine, τα οποία δυσχεραίνουν τη διάγνωση.
Η διαδικασία είναι πολύ απλή και καθόλου επώδυνη, χρειάζεται όμως χρόνος για το αποτέλεσμα της καλλιέργειας, έως και 3 εβδομάδες, καθώς οι παθογόνοι μύκητες αναπτύσσονται με αργούς ρυθμούς.

Πώς θεραπεύονται οι μυκητιάσεις;

Η θεραπεία για τους μύκητες μπορεί να γίνει με τοπικά σκευάσματα (τοπική θεραπεία) και με χάπια από το στόμα (συστηματική θεραπεία).
Το είδος της αγωγής εξαρτάται από το είδος του υπεύθυνου μύκητα, την περιοχή που έχει προσβάλει και από το αν η μυκητίαση είναι πρόσφατη, αν παρουσιάζει συχνές υποτροπές ή αν υπάρχει μεγάλο χρονικό διάστημα.
Αν μια μυκητίαση αφεθεί χωρίς θεραπεία ή αν ο ασθενής διακόψει την αγωγή πριν από την ολοκλήρωση της, τότε η πάθηση μπορεί να εξελιχθεί σε χρόνια και επίμονη και να εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος.

Τοπική θεραπεία.
Τα τοπικά αντιμυκητιασικά σκευάσματα αντιπροσωπεύονται από κρέμες, λοσιόν, σπρέι, κολπικά υπόθετα, σαμπουάν και λάκες νυχιών (οι τελευταίες χρησιμοποιούνται για την θεραπεία της ονυχομυκητίασης, όπως περιγράφεται στην ξεχωριστή ενότητα).
Τα τοπικά σκευάσματα χορηγούνται μόνα τους στις ήπιες και αρχικές μυκητιάσεις, ενώ συχνότερα χορηγούνται συνδυαστικά με τη συστηματική θεραπεία.

Συστηματική θεραπεία.
Βασίζεται σε χάπια, κάψουλες και πόσιμο εναιώρημα ιτρακοναζόλης, φλουκοναζόλης, τερμπιναφίνης και γκριζεοφουλβίνης.
Η χρονική διάρκεια και η δοσολογία εξαρτώνται από το είδος του μύκητα και τη θέση της μυκητίασης. Συνήθως, χορηγούνται για διάστημα όχι μικρότερο των 7 ημερών και η λήψη μπορεί να επεκταθεί για μήνες.
Οι πιθανές παρενέργειες της συστηματικής θεραπείας είναι γαστρεντερικές διαταραχές, δερματικό εξάνθημα και αύξηση των ηπατικών ενζύμων λόγω καταβολισμού του φαρμάκου στο ήπαρ και γι’ αυτόν τον λόγο στις μακροχρόνιες θεραπείες είναι απαραίτητο να ελέγχεται τακτικά η ηπατική λειτουργία.

Κοινοποίηση: