Τι είναι η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα;
Είναι μια πολύ συχνή, χρόνια μορφή εκζέματος, η οποία εξελίσσεται με εξάρσεις και υφέσεις. Εμφανίζεται σε περιοχές του δέρματος στις οποίες υπάρχει μεγάλος αριθμός σμηγματογόνων αδένων όπως στο τριχωτό κεφαλής, στο πρόσωπο, στο στέρνο και στις πτυχές. Παρατηρείται σε βρέφη, σε εφήβους και ενήλικες και αναλόγως την ηλικία έχει και διαφορετική κλινική εικόνα. Η βαρύτητα της πάθησης είναι διαφορετική από άτομο σε άτομο. Μερικές φορές σχετίζεται με την ψωρίαση, δηλαδή αρχικά ο ασθενής μπορεί να εμφανίσει σμηγματορροϊκή δερματίτιδα και αργότερα να αναπτύξει ψωρίαση, ή μπορεί να συνυπάρχουν ψωρίαση και σμηγματορροϊκή δερματίτιδα ταυτόχρονα.
Πώς εκδηλώνεται η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα;
Η βρεφική σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, εμφανίζεται σε μωρά κάτω των 3 μηνών και συνήθως υποχωρεί στους 6-12 μήνες. Εντοπίζεται στο τριχωτό της κεφαλής, όπου σχηματίζονται λιπαρά λέπια (νινίδα) αλλά και στο πρόσωπο, πίσω από τα αυτιά, στο λαιμό, στις μασχάλες και στον ομφαλό.
Όταν εντοπίζεται στο τριχωτό της κεφαλής, παρατηρούμε κιτρινωπά λέπια (νινίδα). Όταν εντοπίζεται στο πρόσωπο, πίσω από τα αυτιά, στο λαιμό, στις μασχάλες ή στον ομφαλό, τότε βλέπουμε ερυθρό δέρμα το οποίο καλύπτεται με λέπια και σε αυτές τις περιπτώσεις το εξάνθημα μπορεί να είναι λίγο ή και πολύ εκτεταμένο.
Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα των εφήβων και ενηλίκων, συνήθως αρχίζει με την έναρξη της εφηβείας, όταν και ωριμάζουν οι σμηγματογόνοι αδένες. Το εξάνθημα μπορεί να εμφανιστεί στο τριχωτό της κεφαλής, στα φρύδια, μεταξύ των φρυδιών, γύρω από τη μύτη, πίσω από τα αυτιά, στον έξω ακουστικό πόρο του αυτιού και στον κορμό.
Όταν εντοπίζεται στο τριχωτό της κεφαλής, στις ήπιες μορφές εμφανίζεται υπό την μορφή πιτυρίδας (λεπτά λέπια, ξηρά ή λιπαρά που πέφτουν σιγά σιγά). Στις σοβαρότερες μορφές, εμφανίζονται παχιά κίτρινα λιπαρά λέπια που καλύπτουν μικρό ή μεγάλο μέρος του τριχωτού.
Όταν εντοπίζεται στο πρόσωπο, παρατηρούμε ερυθρές περιοχές με ασαφή όρια που καλύπτονται από λέπια ξηρά ή λιπαρά.
Στον κορμό (στέρνο και άνω μέρος της ράχης) εμφανίζεται με την μορφή ερυθρού δέρματος με σαφή όρια, σχήματος κυκλικού ή πολυκυκλικού, το οποίο καλύπτεται από λέπια άλλοτε ξηρά άλλοτε λιπαρά.
Στις πτυχές (μασχάλες, κάτω από τους μαστούς, στις πτυχώσεις της βουβωνικής χώρας και των γεννητικών οργάνων) εκδηλώνεται σαν ένα διάχυτο έντονα ερυθρό εξάνθημα, όπου οι ρωγμές είναι συχνές. Τις περισσότερες φορές αναφέρεται ελάχιστη φαγούρα. Συνήθως έχουμε βελτίωση τους θερινούς μήνες και επιδείνωση το χειμώνα όπου το κρύο λειτουργεί επιβαρυντικά, ενώ έξαρση παρατηρείται και σε καταστάσεις ψυχολογικής πίεσης (stress).
Τι προκαλεί τη σμηγματορροϊκή δερματίτιδα;
Συνήθως υπάρχει μία κληρονομική προδιάθεση, ενώ η εμφάνισή της γενικά οφείλεται σε μια αυξημένη δραστηριότητα των σμηγματογόνων αδένων, γεγονός που προκαλεί μεγάλη παραγωγή σμήγματος (σμηγματόρροια).
Ένας ζυμομύκητας, που παρασιτεί στο δέρμα, το Pityrosporum ovale έχει θεωρηθεί επίσης ότι μάλλον σχετίζεται με την πρόκλησή της αν και δεν είναι ακόμα σαφής ο ρόλος του.
Η ανοσοκαταστολή είναι ένας ακόμη παράγοντας που προκαλεί την εμφάνισή της καθώς ασθενείς που βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή μετά από μεταμόσχευση, όπως και όσοι πάσχουν από επίκτητη ανοσοανεπάρκεια (HIV) εμφανίζουν σμηγματορροϊκή δερματίτιδα.
Άλλοι παράμετροι που ευθύνονται ή επηρεάζουν:
Λήψη ψυχιατρικών φαρμάκων.
Νόσος Parkinson.
Ψυχολογική πίεση (stress)
Χαμηλός ψευδάργυρος.
Κλιματολογικές συνθήκες. (Η νόσος βελτιώνεται κατά τους θερινούς μήνες και επιδεινώνεται κατά την χειμερινή περίοδο).
Υπάρχει θεραπεία;
Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις. Ο δερματολόγος προσπαθεί να μειώσει τις εξάρσεις κρατώντας την δερματίτιδα σε ύφεση.
Η θεραπεία αρχικά έχει ως στόχο να απομακρύνει το περίσσιο σμήγμα με την χρήση καθαριστικών. Ο καθαρισμός του προσώπου δεν πρέπει να γίνεται πολύ συχνά για να μην προκληθεί αντιδραστική σμηγματόρροια που επιδεινώνει τη νόσο.
Στην οξεία φάση της έξαρσης μπορεί να χορηγηθούν ήπια τοπικά κορτικοστεροειδή, που αποσκοπούν στη μείωση της φλεγμονής.
Τοπικά αντιμυκητιασικά σε μορφή κρέμας ή σαμπουάν για να μειώσουν το ζυμομύκητα Pityrosporum ovale, όπως και αναστολείς καλσινευρίνης (τακρόλιμους-πιμεκρόλιμους).
Στις ανθεκτικές περιπτώσεις μπορούν να δοθούν αντιμυκητιασικά από το στόμα, όπως η ιτρακοναζόλη, ή να συστηθεί φωτοθεραπεία.