Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα ή βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου του δέρματος. Πρόκειται για μια συχνή πάθηση που εμφανίζεται σε ηλικίες συνήθως άνω των 40 ετών, σε άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα (φωτότυποι I-II) και σε ανθρώπους που συνολικά στη ζωή τους έχουν εκτεθεί αρκετά στον ήλιο

Τι είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα;

Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα ή βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου του δέρματος. Πρόκειται για μια συχνή πάθηση που εμφανίζεται σε ηλικίες συνήθως άνω των 40 ετών, σε άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα (φωτότυποι I-II) και σε ανθρώπους που συνολικά στη ζωή τους έχουν εκτεθεί αρκετά στον ήλιο.

Ο καρκίνος αυτός είναι ένας επιθηλιακός (μη μελανοκυτταρικός) καρκίνος του δέρματος. Δεν ξεκινά από τα μελανοκύτταρα όπως το μελάνωμα, αλλά από κύτταρα που βρίσκονται στο κατώτερο στρώμα της επιδερμίδας, δηλαδή την βασική στιβάδα της επιδερμίδας (εξού και το όνομα βασικοκυτταρικό). Τα κύτταρα αυτά αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται με αποτέλεσμα την δημιουργία του βασικοκυτταρικού καρκινώματος.

Συνήθως το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα εμφανίζεται ως μια μόνο βλάβη (μονήρης), ενώ σπανιότερα μπορεί να κάνει την εμφάνισή του με τη μορφή πολλαπλών βλαβών.

Υπολογίζεται ότι το 40% των ατόμων που εμφάνισαν ένα βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, μέσα στα επόμενα 10 χρόνια θα εμφανίσουν κι άλλους τύπους καρκίνου του δέρματος, είτε στην ίδια, είτε σε άλλες περιοχές του σώματος.

Πρόκειται για ένα είδος καρκίνου που σπάνια δίνει μεταστάσεις, έχει όμως την τάση να αναπτύσσεται στο σημείο του δέρματος που εμφανίζεται (δηλαδή προκαλεί τοπική διήθηση), με αποτέλεσμα αν αφεθεί χωρίς θεραπεία να καταστρέφει τους ιστούς που βρίσκει στο πέρασμα του, δηλαδή το δέρμα, τους μύες, τα οστά, έως και τα κοντινά όργανα (όπως το μάτι, στην περίπτωση βασικοκυτταρικού καρκινώματος του έσω κανθού του ματιού).

Εντοπίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε μέρη του σώματος όπου υπάρχουν τρίχες (γι αυτό και δε συναντάται σε βλεννογόνους), καθώς και σε μέρη που εκτίθενται περισσότερο στην ηλιακή ακτινοβολία, όπως το πρόσωπο, τη μύτη, τα αυτιά, το τριχωτό της κεφαλής, το λαιμό, τη πλάτη, τα χέρια, τα πόδια.

Επιδημιολογικά στοιχεία για το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα.

Αποτελεί το 75% των περιπτώσεων του καρκίνου του δέρματος. Όσο αυξάνει η ηλικία, τόσο αυξάνεται και η πιθανότητα εμφάνισής του γι αυτό και συναντάται σπανίως σε άτομα κάτω των 40 ετών. Εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες. Είναι σπάνιο στους μελαμψούς και έγχρωμους ανθρώπους.

Ποια άτομα κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν βασικοκυτταρικό καρκίνωμα;

Η σημαντικότερη αιτία εμφάνισης βασικοκυτταρικού καρκινώματος είναι η μακροχρόνια και παρατεταμένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.

Τα άτομα που κινδυνεύουν περισσότερο, είναι άτομα με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα, με ξανθά ή κόκκινα μαλλιά, με φακίδες στο πρόσωπο και μάτια γαλάζια, πράσινα ή γκρι. Είναι τα άτομα δηλαδή που καίγονται εύκολα στον ήλιο και ανήκουν στους φωτοτύπους Ι & ΙΙ.

Επίσης τα άτομα που κάνουν πολλές ώρες ηλιοθεραπεία τους καλοκαιρινούς μήνες για την απόκτηση μαυρισμένου δέρματος, ειδικότερα κατά τις κεντρικές ώρες της ημέρας και χωρίς την απαραίτητη προστασία από τον ήλιο, καθώς και τα άτομα που συχνάζουν σε solarium αντίστοιχα, για αισθητικούς λόγους.

Εξίσου υψηλό κίνδυνο διατρέχουν και τα άτομα που αναγκάζονται να εκτίθενται πολλές ώρες στον ήλιο λόγω της φύσης του επαγγέλματός τους.

Έχει αποδειχθεί ότι η έντονη έκθεση στον ήλιο πριν την ηλικία των 14 ετών προδιαθέτει στην ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος ακόμη και 30 ή και 40 χρόνια αργότερα.

Άτομα με ανοσοκαταστολή, όπως είναι οι μεταμοσχευμένοι έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος.

Αντίστοιχο κίνδυνο διατρέχουν άτομα με ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό βασικοκυτταρικού καρκινώματος.

Ποια είναι τα είδη του βασικοκυτταρικού καρκινώματος;

Το συχνότερο σύμπτωμα τoυ βασικοκυτταρικού καρκινώματος, είναι η εμφάνιση στο δέρμα «μια πληγής» η οποία δεν επουλώνεται και κατά διαστήματα αιμορραγεί.

Τα είδη, με βάση τη μορφολογία (δηλαδή την κλινική εικόνα) και την ανάπτυξη είναι τα εξής:

1)Επιφανειακό.
Είναι η λιγότερο επιθετική μορφή βασικοκυτταρικού καρκινώματος. Εντοπίζεται συνήθως στην πλάτη και στο στήθος και λιγότερο συχνά στο πρόσωπο. Εμφανίζεται σαν μια επίπεδη βλάβη ροζ, καφέ ή στο χρώμα του δέρματος, με σαφή όρια η οποία σταδιακά επεκτείνεται περιφερικά και εμφανίζει μικρές πληγές στην επιφάνεια της.

2)Οζοελκωτικό.
Είναι η συνηθέστερη μορφή. Εμφανίζεται αρχικά σαν ένα λευκό, γυαλιστερό, ημισφαιρικό ογκίδιο, στο χρώμα του δέρματος, όπου πάνω του παρατηρούνται αιμοφόρα αγγεία. Αυτό το εξόγκωμα αναπτύσσεται αργά σε διάστημα ετών, το κέντρο του συχνά εξελκώνεται (δημιουργείται έλκος, δηλαδή πληγή), αιμορραγεί και καλύπτεται από κρούστα (εφελκίδες)

3)Μελαγχρωματικό.
Αυτή η μορφή μπορεί να συγχέεται με το μελάνωμα. Εμφανίζεται ως ένα ημισφαιρικό πλατύ εξόγκωμα, που περιέχει μελανίνη η οποία προσδίδει ένα καφέ ή μαύρο χρώμα σε μέρος ή στο σύνολο της βλάβης.

4)Σκληροδερμοειδές ή ουλωτικό.
Είναι η λιγότερο συχνή μορφή, δίνει την πιο αθώα κλινική εικόνα αλλά εκριζώνεται πιο δύσκολα από τις άλλες. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα επιθετικό και παραμορφωτικό είδος βασικοκυτταρικού καρκινώματος. Εμφανίζεται σαν μια ουλή λευκωπή ή λευκοκίτρινη και μοιάζει σαν μια πλάκα σκληροδερμίας

Κατά τη διάρκεια της εξέλιξής του, το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι τελείως ασυμπτωματικό. Το γεγονός ότι είναι ανώδυνο σε συνδυασμό με την πολύ αργή εξέλιξη του, κάνει τους ασθενείς να προσέρχονται στο δερματολόγο με καθυστέρηση πολλών ετών.

Πώς γίνεται η διάγνωση και η θεραπεία του βασικοκυτταρικού καρκινώματος;

Η διάγνωση για τον δερματολόγο είναι σχετικά εύκολη. Γίνεται με την κλινική αξιολόγηση του δέρματος με τη βοήθεια του δερματολογικού φακού καθώς και με τη δερματοσκόπηση.

Όσο γρηγορότερα γίνει η διάγνωση, τόσο περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν να θεραπευθεί το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα.

Η θεραπεία έχει ως στόχο να απαλλάξει τον ασθενή από τον καρκίνο αφήνοντας όσο το δυνατόν μικρότερη ουλή.

Η θεραπεία πρώτης επιλογής είναι η χειρουργική αφαίρεση η οποία πλεονεκτεί έναντι των υπολοίπων διότι:

Επιτρέπει να γίνει ιστολογικός έλεγχος του αφαιρεθέντος όγκου, ο οποίος θα μας δώσει πληροφορίες για τον τύπο του καρκινώματος που αφαιρέθηκε και θα μας πληροφορήσει επίσης αν αφαιρέθηκε όλος ο καρκίνος και δεν έχουν μείνει υπολείμματα.

Επιτρέπει επίσης να γίνει πλαστική αποκατάσταση του ελλείμματος με σκοπό το καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα.

Σε πολύ μικρές επιφανειακές βλάβες μπορεί να γίνει κρυοθεραπεία. Επίσης κρυοθεραπεία γίνεται και σε μεγαλύτερες βλάβες σε ασθενείς που για διάφορους λόγους δε μπορούν να χειρουργηθούν.

Εφαρμογή τοπικών ανοτροποποιητικών ουσιών όπως:

Κρέμα ιμικουιμόδης (aldara). Η διάρκεια της αγωγής είναι περίπου 6 εβδομάδες προκαλεί συνήθως τοπικό ερεθισμό και σπανιότερα συστηματικές αντιδράσεις.

Κρέμα 5-φλουοροουρακίλης (fluorouracil 5-FU). Εφαρμόζεται τοπικά στο καρκίνωμα δύο φορές την ημέρα έως και έξι εβδομάδες, μπορεί και αυτή να προκαλέσει τοπικό ερεθισμό.

Άλλες θεραπείες είναι:

Η ηλεκτροχειρουργική. Γίνεται με τοπική αναισθησία. Αρχικά ο δερματολόγος με απόξεση απομακρύνει τον όγκο και έπειτα χρησιμοποιεί ηλεκτρική ενέργεια για να καταστρέψει καρκινικά κύτταρα που τυχόν έχουν απομείνει.

Fractional laser είναι μια σύγχρονη χειρουργική τεχνική η οποία όμως τις περισσότερες φορές χρησιμοποιείται για εξάχνωση (κάψιμο) του όγκου και έτσι δε δίνεται η δυνατότητα ιστολογικής εξέτασης ώστε να φανεί αν ο όγκος έχει αφαιρεθεί πλήρως.

Φωτοδυναμική θεραπεία. Αρχικά εφαρμόζεται μια φωτο-ευαισθητοποιητική ουσία, το αμινολεβουλινικό μεθύλιο (metvix) και έπειτα ακτινοβολείται η βλάβη με φωτεινή ενέργεια συγκεκριμένου μήκους κύματος. Η συγκεκριμένη θεραπεία δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλα τα είδη και μεγέθη βασικοκυτταρικού καρκινώματος (εφαρμόζεται μόνο σε εκείνα που έχουν έως 2 χιλιοστά πάχος). Επίσης αντενδείκνυται σε άτομα με πορφυρία, αλλεργία σε πορφυρίνες, άτομα με πολύ ευαίσθητο δέρμα και γνωστή αλλεργία σε κάποιο έκδοχο της κρέμας. Το φαρμακευτικό προϊόν περιέχει έλαια σόγιας, φιστικιού και φουντουκιού, για αυτό το λόγο και η χρήση του αντενδείκνυται σε άτομα που είναι αλλεργικά σε αυτούς τους ξηρούς καρπούς.

Ακτινοθεραπεία. Σε αυτή τη θεραπεία χρησιμοποιούνται ακτίνες Χ για να καταστραφούν τα καρκινικά κύτταρα. Εκτός από το γεγονός ότι διαρκεί πολλές εβδομάδες, καταλείπει ατροφική ουλή, πάνω στην οποία μπορεί να αναπτυχθεί στο μέλλον ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.

Χημειοθεραπεία. Γίνεται σε μορφές τοπικά πολύ εκτεταμένες που δε μπορούν πλέον να αντιμετωπισθούν με άλλους τρόπους.

Τα βασικοκυτταρικά καρκινώματα έχουν την τάση ακόμη και μετά από σωστή αντιμετώπιση να υποτροπιάζουν και να επανεμφανίζονται συνήθως λίγα χρόνια μετά την αρχική θεραπεία τους. Γι αυτό το λόγο είναι απαραίτητη η αυτοεξέταση και ο έλεγχος από δερματολόγο ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Κοινοποίηση: